Γιόσκα Φίσερ, Τίποτα καλό δεν θα βγει από την προεδρία Τραμπ

Λίγο περισσότερο από ένα μήνα μετά την ορκωμοσία του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει καταστεί σαφές ότι τίποτα καλό δεν θα βγει από την προεδρία του. Δυστυχώς, οι απαισιόδοξοι αποδείχτηκαν  ρεαλιστές: τα πράγματα είναι πραγματικά τόσο άσχημα όσο μας είχαν πει ότι θα είναι.

Τα χειρότερα σενάρια είναι πλέον τα βασικά σενάρια. Οποιαδήποτε ελπίδα ότι οι απαιτήσεις του αξιώματος  ή οι πολιτικές και οικονομικές πραγματικότητες, θα έπειθαν τον Τραμπ να συμμορφωθεί με τις νόρμες της εσωτερικής και της διεθνούς πολιτικής πρέπει τώρα να παραμεριστούν ως ευσεβείς πόθοι.

Ο ρεαλισμός απαιτεί την αποδοχή μιας στενάχωρης αλήθειας.  Όταν ο 45ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών καλείται να επιλέξει ανάμεσα στην τήρηση του Συντάγματος των ΗΠΑ – το οποίο περιορίζει την εξουσία του μέσω του διαχωρισμού των εξουσιών - ή την υπονόμευσή του, εκείνος πιθανότατα θα επιλέγει το δεύτερο. Η πρόθεση της διοίκησης Τραμπ είναι τίποτα λιγότερο από την αλλαγή του καθεστώτος στην Ουάσιγκτον, DC.

Αργά ή γρήγορα, η τριβή μεταξύ του προέδρου και του συνταγματικού συστήματος  θα προκαλέσει μια σοβαρή κρίση που θα ταράξει βαθιά τις ΗΠΑ και, ενδεχομένως, να τις αφήσει πολιτικά αγνώριστες. Οι συνεχιζόμενες επιθέσεις του Τραμπ στο δικαστικό σώμα και τον Τύπο – απαραίτητοι θεσμοί για την διασφάλιση της εκτελεστικής λογοδοσίας - δεν αφήνουν περιθώρια για διαφορετική ερμηνεία.

Ακόμα κι αν το συνταγματικό σύστημα της Αμερικής επικρατήσει, το χάος που θα προκύψει κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ θα μπορούσε να προκαλέσει μόνιμη βλάβη. Σκεφτείτε τι θα μπορούσε να συμβεί αν οι ΗΠΑ δέχονταν μια σοβαρή τρομοκρατική επίθεση κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου της αναταραχής. Θα ολίσθαιναν προς τον  αυταρχισμό, παρόμοιο με αυτόν που βλέπουμε να αναπτύσσεται στην Τουρκία; Ελπίζουμε φυσικά όχι, αλλά είναι μια πραγματική πιθανότητα.

Όσον αφορά τις διεθνείς σχέσεις, έχουμε μέχρι στιγμής γλιτώσει μια απότομη ρήξη των υφιστάμενων συμμαχιών και των σχετικών δεσμεύσεων. Όμως, καθόσον ο Τραμπ  θα ακολουθεί την στρατηγική του απομονωτισμού και του προστατευτισμού με σύνθημα «Η Αμερική Πρώτη», αυτές οι συμμαχίες και οι δεσμεύσεις θα παραμείνουν σε κίνδυνο.

Μια συνταγματική κρίση στις ΗΠΑ, μια αλλαγή παραδείγματος με στροφή από την παγκοσμιοποίηση προς τον προστατευτισμό και νέες πολιτικές ασφαλείας απομονωτισμού υποδηλώνουν μια σημαντική διατάραξη της διεθνούς τάξης, χωρίς να διαφαίνεται και καμία εναλλακτική. Αν τα πράγματα πάνε καλά, θα υπερισχύσει μια συνεχής αστάθεια,  αν όχι, τότε η αντιπαράθεση ακόμα και η στρατιωτική σύγκρουση θα μπορούσε να γίνει ο κανόνας.

Η σχέση του Τραμπ με τη Ρωσία και τον πρόεδρο της, Βλαντιμίρ Πούτιν, παραμένει ασαφής - εάν όχι εντελώς μυστηριώδης. Αυτή η συνεχής αβεβαιότητα απασχολεί ιδιαίτερα την Ανατολική Ευρώπη, η οποία δεν μπορεί να παραβλέψει την πιθανότητα ο Τραμπ και ο Πούτιν να συμβιβάσουν τα συμφέροντά τους και να «στήσουν» την Γιάλτα 2.0, διαιρώντας την Ευρώπη σε διαφορετικές σφαίρες επιρροής.

Η αβεβαιότητα αναφορικά με τη Ρωσία έχει επιδεινωθεί από ύποπτους - και επίμονους –  «θορύβους» στη διοίκηση Τραμπ. Ο αντιπρόεδρος Μάικ Πενς, ο Ρεξ Τιλερσον επικεφαλής του Στέητ Ντιπάρτμεντ και ο υπουργός Άμυνας Τζέιμς Μάτις έχουν όλοι παράσχει  εγγυήσεις προς το ΝΑΤΟ και την Ανατολική Ευρώπη.  Και ο φίλος της Ρωσίας Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, Μάικλ Φλιν παραιτήθηκε. Και όμως, όταν υπάρχει πολύ καπνός γύρω από ένα θέμα,  συνήθως υπάρχει και φωτιά.

Σε κάθε περίπτωση, καθώς ο Τραμπ κλονίζει την υπάρχουσα παγκόσμια τάξη, η Ευρώπη θα βιώσει το κύριο βάρος των σοκ. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Δυτική Ευρώπη ήταν σε θέση να ευδοκιμήσει λόγω δύο μεγάλων αμερικανικών υποσχέσεων: στρατιωτική προστασία ενάντια στη Σοβιετική Ένωση και ελεύθερο εμπόριο. Οι ΗΠΑ έπαιξαν επίσης σημαντικό συμβολικό ρόλο ως "φάρος της ελευθερίας." Αλλά τώρα, με το σύνολο της Ευρώπης να απειλείται όλο και περισσότερο από τον ρωσικό ρεβανσισμό, αυτός ο ρόλος  μπορεί ήδη να ανήκει στο παρελθόν.

Στο μεταξύ, οι σοβαροί αυτοτραυματισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης την έχουν προφανώς αφήσει πολύ αδύναμη ώστε να αναπτύξει μια εναλλακτική απέναντι στο  ετοιμόρροπο στάτους κβο της. Αν η μεταπολεμική ασφάλεια και οι οικονομικές συμφωνίες της Ευρώπης παραπαίουν ή διαλυθούν, όπως φαίνεται τώρα πιθανό, το θεμέλιο πάνω στο οποίο έχει χτιστεί η ελεύθερη Ευρώπη θα γίνει επισφαλές.

Στην περίπτωση αυτή, η γενεσιουργός αιτία θα είναι πιθανότατα ο δεύτερος γύρος των γαλλικών προεδρικών εκλογών, στις 7 Μαΐου Μια νίκη για το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν, θα μπορούσε να προκαλέσει την διάλυση της ευρωζώνης και της ΕΕ. Η Γαλλία και άλλα κράτη μέλη της ΕΕ θα υποστούν σοβαρή οικονομική ζημία και είναι πιθανό να προκύψει μια παγκόσμια κρίση. Αν χάσει, το τρέχον  εθνικιστικό κύμα θα ανακοπεί, τουλάχιστον προσωρινά, δίνοντας στην Ευρώπη μια δεύτερη ευκαιρία.

Κι αυτή η πιθανότητα, αν προκύψει, δεν πρέπει να πάει χαμένη. Η ΕΕ πρέπει επειγόντως να αναπτύξει τα μέσα για να υπερασπιστεί τον εαυτό της από εσωτερικές και εξωτερικές απειλές, να σταθεροποιήσει την ευρωζώνη  και να εξασφαλίσει ηρεμία και ορθολογισμό στις διαπραγματεύσεις που θα γίνουν με το Ηνωμένο Βασίλειο για το Brexit. Ό, τι άλλο και να αλλάξει, τα γεωπολιτικά κα τα συμφέροντα γύρω από την ασφάλεια του Ηνωμένου Βασιλείου θα παραμείνουν τα ίδια. Το Brexit δεν θα αλλάξει το γεγονός ότι η συνεργασία είναι απαραίτητη για την αμοιβαία άμυνα, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και της προστασίας των συνόρων.

Για να είμαστε σίγουροι, η ΕΕ δεν πρέπει να δεχθεί κάτι που θα έθετε σε κίνδυνο την  Ένωση των υπολοίπων 27 κρατών-μελών. Αλλά οι διαπραγματευτές των δύο πλευρών θα πρέπει επίσης να λάβουν μέριμνα για την αποφυγή κάθε αποτελέσματος που θα μπορούσε να δηλητηριάσει τις σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου-ΕΕ επ ' αόριστον. Καθώς η εμπειρία μας διδάσκει, η ζωή συνεχίζεται, ακόμα και μετά από ένα διαζύγιο. Τα κοινά συμφέροντά μας θα παραμείνουν και τώρα περιλαμβάνουν τη διαχείριση των κινδύνων που προκαλεί ο  εριστικός νέος πρόεδρος της Αμερικής.

Ο Γιόσκα Φίσερ είναι πολιτικός των Πρασίνων της Γερμανίας.
Έχει θητεύσει ως υπουργός Εξωτερικών και αντικαγγελάριος στην κυβέρνηση Γκέρχαρντ Σρέντερ (1998 - 2005).
Πηγή: Project Syndicate