Τρίτη 28 Φεβρουαρίου 2017

Γιόσκα Φίσερ, Τίποτα καλό δεν θα βγει από την προεδρία Τραμπ

Λίγο περισσότερο από ένα μήνα μετά την ορκωμοσία του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει καταστεί σαφές ότι τίποτα καλό δεν θα βγει από την προεδρία του. Δυστυχώς, οι απαισιόδοξοι αποδείχτηκαν  ρεαλιστές: τα πράγματα είναι πραγματικά τόσο άσχημα όσο μας είχαν πει ότι θα είναι.

Τα χειρότερα σενάρια είναι πλέον τα βασικά σενάρια. Οποιαδήποτε ελπίδα ότι οι απαιτήσεις του αξιώματος  ή οι πολιτικές και οικονομικές πραγματικότητες, θα έπειθαν τον Τραμπ να συμμορφωθεί με τις νόρμες της εσωτερικής και της διεθνούς πολιτικής πρέπει τώρα να παραμεριστούν ως ευσεβείς πόθοι.

Ο ρεαλισμός απαιτεί την αποδοχή μιας στενάχωρης αλήθειας.  Όταν ο 45ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών καλείται να επιλέξει ανάμεσα στην τήρηση του Συντάγματος των ΗΠΑ – το οποίο περιορίζει την εξουσία του μέσω του διαχωρισμού των εξουσιών - ή την υπονόμευσή του, εκείνος πιθανότατα θα επιλέγει το δεύτερο. Η πρόθεση της διοίκησης Τραμπ είναι τίποτα λιγότερο από την αλλαγή του καθεστώτος στην Ουάσιγκτον, DC.

Αργά ή γρήγορα, η τριβή μεταξύ του προέδρου και του συνταγματικού συστήματος  θα προκαλέσει μια σοβαρή κρίση που θα ταράξει βαθιά τις ΗΠΑ και, ενδεχομένως, να τις αφήσει πολιτικά αγνώριστες. Οι συνεχιζόμενες επιθέσεις του Τραμπ στο δικαστικό σώμα και τον Τύπο – απαραίτητοι θεσμοί για την διασφάλιση της εκτελεστικής λογοδοσίας - δεν αφήνουν περιθώρια για διαφορετική ερμηνεία.

Ακόμα κι αν το συνταγματικό σύστημα της Αμερικής επικρατήσει, το χάος που θα προκύψει κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ θα μπορούσε να προκαλέσει μόνιμη βλάβη. Σκεφτείτε τι θα μπορούσε να συμβεί αν οι ΗΠΑ δέχονταν μια σοβαρή τρομοκρατική επίθεση κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου της αναταραχής. Θα ολίσθαιναν προς τον  αυταρχισμό, παρόμοιο με αυτόν που βλέπουμε να αναπτύσσεται στην Τουρκία; Ελπίζουμε φυσικά όχι, αλλά είναι μια πραγματική πιθανότητα.

Όσον αφορά τις διεθνείς σχέσεις, έχουμε μέχρι στιγμής γλιτώσει μια απότομη ρήξη των υφιστάμενων συμμαχιών και των σχετικών δεσμεύσεων. Όμως, καθόσον ο Τραμπ  θα ακολουθεί την στρατηγική του απομονωτισμού και του προστατευτισμού με σύνθημα «Η Αμερική Πρώτη», αυτές οι συμμαχίες και οι δεσμεύσεις θα παραμείνουν σε κίνδυνο.

Μια συνταγματική κρίση στις ΗΠΑ, μια αλλαγή παραδείγματος με στροφή από την παγκοσμιοποίηση προς τον προστατευτισμό και νέες πολιτικές ασφαλείας απομονωτισμού υποδηλώνουν μια σημαντική διατάραξη της διεθνούς τάξης, χωρίς να διαφαίνεται και καμία εναλλακτική. Αν τα πράγματα πάνε καλά, θα υπερισχύσει μια συνεχής αστάθεια,  αν όχι, τότε η αντιπαράθεση ακόμα και η στρατιωτική σύγκρουση θα μπορούσε να γίνει ο κανόνας.

Η σχέση του Τραμπ με τη Ρωσία και τον πρόεδρο της, Βλαντιμίρ Πούτιν, παραμένει ασαφής - εάν όχι εντελώς μυστηριώδης. Αυτή η συνεχής αβεβαιότητα απασχολεί ιδιαίτερα την Ανατολική Ευρώπη, η οποία δεν μπορεί να παραβλέψει την πιθανότητα ο Τραμπ και ο Πούτιν να συμβιβάσουν τα συμφέροντά τους και να «στήσουν» την Γιάλτα 2.0, διαιρώντας την Ευρώπη σε διαφορετικές σφαίρες επιρροής.

Η αβεβαιότητα αναφορικά με τη Ρωσία έχει επιδεινωθεί από ύποπτους - και επίμονους –  «θορύβους» στη διοίκηση Τραμπ. Ο αντιπρόεδρος Μάικ Πενς, ο Ρεξ Τιλερσον επικεφαλής του Στέητ Ντιπάρτμεντ και ο υπουργός Άμυνας Τζέιμς Μάτις έχουν όλοι παράσχει  εγγυήσεις προς το ΝΑΤΟ και την Ανατολική Ευρώπη.  Και ο φίλος της Ρωσίας Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, Μάικλ Φλιν παραιτήθηκε. Και όμως, όταν υπάρχει πολύ καπνός γύρω από ένα θέμα,  συνήθως υπάρχει και φωτιά.

Σε κάθε περίπτωση, καθώς ο Τραμπ κλονίζει την υπάρχουσα παγκόσμια τάξη, η Ευρώπη θα βιώσει το κύριο βάρος των σοκ. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Δυτική Ευρώπη ήταν σε θέση να ευδοκιμήσει λόγω δύο μεγάλων αμερικανικών υποσχέσεων: στρατιωτική προστασία ενάντια στη Σοβιετική Ένωση και ελεύθερο εμπόριο. Οι ΗΠΑ έπαιξαν επίσης σημαντικό συμβολικό ρόλο ως "φάρος της ελευθερίας." Αλλά τώρα, με το σύνολο της Ευρώπης να απειλείται όλο και περισσότερο από τον ρωσικό ρεβανσισμό, αυτός ο ρόλος  μπορεί ήδη να ανήκει στο παρελθόν.

Στο μεταξύ, οι σοβαροί αυτοτραυματισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης την έχουν προφανώς αφήσει πολύ αδύναμη ώστε να αναπτύξει μια εναλλακτική απέναντι στο  ετοιμόρροπο στάτους κβο της. Αν η μεταπολεμική ασφάλεια και οι οικονομικές συμφωνίες της Ευρώπης παραπαίουν ή διαλυθούν, όπως φαίνεται τώρα πιθανό, το θεμέλιο πάνω στο οποίο έχει χτιστεί η ελεύθερη Ευρώπη θα γίνει επισφαλές.

Στην περίπτωση αυτή, η γενεσιουργός αιτία θα είναι πιθανότατα ο δεύτερος γύρος των γαλλικών προεδρικών εκλογών, στις 7 Μαΐου Μια νίκη για το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν, θα μπορούσε να προκαλέσει την διάλυση της ευρωζώνης και της ΕΕ. Η Γαλλία και άλλα κράτη μέλη της ΕΕ θα υποστούν σοβαρή οικονομική ζημία και είναι πιθανό να προκύψει μια παγκόσμια κρίση. Αν χάσει, το τρέχον  εθνικιστικό κύμα θα ανακοπεί, τουλάχιστον προσωρινά, δίνοντας στην Ευρώπη μια δεύτερη ευκαιρία.

Κι αυτή η πιθανότητα, αν προκύψει, δεν πρέπει να πάει χαμένη. Η ΕΕ πρέπει επειγόντως να αναπτύξει τα μέσα για να υπερασπιστεί τον εαυτό της από εσωτερικές και εξωτερικές απειλές, να σταθεροποιήσει την ευρωζώνη  και να εξασφαλίσει ηρεμία και ορθολογισμό στις διαπραγματεύσεις που θα γίνουν με το Ηνωμένο Βασίλειο για το Brexit. Ό, τι άλλο και να αλλάξει, τα γεωπολιτικά κα τα συμφέροντα γύρω από την ασφάλεια του Ηνωμένου Βασιλείου θα παραμείνουν τα ίδια. Το Brexit δεν θα αλλάξει το γεγονός ότι η συνεργασία είναι απαραίτητη για την αμοιβαία άμυνα, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και της προστασίας των συνόρων.

Για να είμαστε σίγουροι, η ΕΕ δεν πρέπει να δεχθεί κάτι που θα έθετε σε κίνδυνο την  Ένωση των υπολοίπων 27 κρατών-μελών. Αλλά οι διαπραγματευτές των δύο πλευρών θα πρέπει επίσης να λάβουν μέριμνα για την αποφυγή κάθε αποτελέσματος που θα μπορούσε να δηλητηριάσει τις σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου-ΕΕ επ ' αόριστον. Καθώς η εμπειρία μας διδάσκει, η ζωή συνεχίζεται, ακόμα και μετά από ένα διαζύγιο. Τα κοινά συμφέροντά μας θα παραμείνουν και τώρα περιλαμβάνουν τη διαχείριση των κινδύνων που προκαλεί ο  εριστικός νέος πρόεδρος της Αμερικής.

Ο Γιόσκα Φίσερ είναι πολιτικός των Πρασίνων της Γερμανίας.
Έχει θητεύσει ως υπουργός Εξωτερικών και αντικαγγελάριος στην κυβέρνηση Γκέρχαρντ Σρέντερ (1998 - 2005).
Πηγή: Project Syndicate

Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου 2017

Θεοδόσης Τάσιος: Η καλή Παιδεία είναι θέμα εθνικής επιβίωσης

«Ουσιαστικά είμαστε μαστροποί των παιδιών μας, διότι δανειστήκαμε αφειδώς για να περάσουμε καλά, αλλά τα δανεικά θα τα πληρώσουν οι επόμενες γενιές. Προτάξαμε μια ηθική προτεραιότητα που συγκεφαλαιωνόταν στο “εγώ, εδώ και τώρα”, ενώ η λυδία λίθος του ηθικού ενεργήματος είναι το “εσύ, αλλού και ύστερα”. Το στένεμα της αντίληψής μας για το πώς πρέπει να λειτουργεί η κοινωνία μας, συνιστά την αποτυχία μας» συνοψίζει χαρακτηριστικά ο Θεοδόσης Τάσιος.

Ο λόγος του πανεπιστημιακού ήταν πάντα καίριος στα χρόνια της μεταπολίτευσης – τόσο από τα έδρανα του ΕΜΠ όσο και από άλλα εσωτερικά και διεθνή φόρα. Εχει δημοσιεύσει 430 επιστημονικές εργασίες και συγγράψει 49 βιβλία σε διάφορες γλώσσες και είναι επίτιμος διδάκτωρ έξι πανεπιστημίων. Μετά άλλον έναν δύσκολο για την Ελλάδα χρόνο, στην κουβέντα μας ανέδειξε την πίκρα του για την πορεία της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά και τη δική του δύναμη να κοιτάζει μπροστά, συμπυκνώνοντας τη σοφία της ηλικίας και της ευρύτατης -σπάνιας-παιδείας. «Νιώθω την ίδια ταπείνωση, που ένιωθα κατά τη δικτατορία.

Εχω δώσει περί τις χίλιες διαλέξεις, στην προσπάθειά μου να συμβάλω στη βελτίωση της γνωσιακής και της ηθικοπολιτικής αυτοσυνειδησίας. Τα ίδια υποστήριζα και λίγο μετά την πτώση της Χούντας, όταν αρχίσαμε να ξεχνάμε τα ιδεώδη μας, όμως φτάσαμε σήμερα και τίποτε δεν έχει αλλάξει. Κατά έναν τρόπο απέτυχα», ήταν τα πρώτα του λόγια στο εντευκτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου συναντηθήκαμε.

«Ωστόσο…» λέει, και αφήνει μετέωρο τον λόγο του με μια μικρή παύση. «Ωστόσο, είμαι αγωνιστικά απαισιόδοξος. Επ’ αγαθώ η διάψευση της απαισιοδοξίας» προσθέτει χαμογελώντας.

Ο παράγων άνθρωπος

«Πολλοί πολιτικοί και επιστήμονες φαντάζονται ότι οι κοινωνίες είναι κουρδισμένα κουτιά, απουσία του ανθρώπου. Δεν πιστεύω ότι είναι έτσι. Ο Ινδός οικονομολόγος Αμάρτια Σεν πήρε το 1998 το Νομπέλ Οικονομικών Επιστημών για τη θεωρία της κοινωνικής επιλογής, ουσιαστικά επειδή υπέδειξε ότι η πολιτική είναι ηθική. Ο Αριστοτέλης έλεγε πως ό,τι κάνεις για τον άλλον, το κάνεις για σένα, για να εισπράττεις χαρά. Για να ενεργήσουμε με σοβαρότητα και προς όφελος όλων, δεν χρειάζεται να ζούμε επαίνους μετά θάνατον. Το κέρδος μας ως πολίτες πρέπει να το εισπράττουμε τώρα, σαν μια μπροστάντζα της χαράς που προσφέρουμε στον άλλο. Βέβαια, ο Μπέρτραντ Ράσελ είχε κατηγορήσει τον Αριστοτέλη για εγωισμό. Φαίνεται ότι και οι μεγαλοφυΐες δεν εμποδίζονται να λένε πότε-πότε και καμιά σαχλαμάρα, γιατί είναι δεσμευμένοι από τα δεσμά υψηλών θεωριών» παρατηρεί. «Αλλο αν ο Ράσελ -Βρετανός, φιλόσοφος και ειρηνιστής με Νομπέλ Λογοτεχνίας το 1950- έχει αφήσει εμβληματική κληρονομιά εναντίον κάθε είδους φανατισμού, τη φράση του: “Δεν θα πέθαινα ποτέ για τις ιδέες μου, γιατί μπορεί να έκανα λάθος”» συμπληρώνει.

– Τι είναι, λοιπόν, η ηθικοπολιτική αυτοσυνειδησία;

– Η αντίληψη του πρακτέου κατά τέτοιον τρόπο ώστε να βελτιστοποιηθούν όλες οι ανάγκες του λαού για την παρούσα και κυρίως για τις επόμενες γενιές. Σε αυτόν τον στόχο, το ελληνικό κράτος και η κοινωνία απέτυχαν, και δη τις τελευταίες δεκαετίες. Τα δείγματα ότι η κοινωνία δεν πάει καλά δεν ήταν άγνωστα. Επί χρόνια όλες οι συντεχνίες κατάφερναν να παίρνουν αυξήσεις έτσι ώστε να φτάσουμε να έχουμε απολαβές 30% υψηλότερες από την Ισπανία, παρότι τα οικονομικά της χώρας χειροτέρευαν. Οι πολιτικοί έκαναν αυτό που ήθελε ο λαός, με απόλυτη ακρίβεια. Από κάτω ήταν η πίεση. Δείτε, για παράδειγμα, την κατάληξη της πρότασης Γιαννίτση για μεταρρύθμιση στο ασφαλιστικό σύστημα. Ο Γιαννίτσης πρότεινε «στερήσεις εδώ και τώρα για χάρη του εκεί και ύστερα». Απέτυχε, διότι ξεσηκώθηκε ο λαός που δεν μπορούσε να διανοηθεί μια τέτοια στάση.

kahn-image-2-following
 
– Είναι θέμα παιδείας μας; Μήπως την κύρια ευθύνη την έχουν οι πολιτικοί;

– Η λύση δεν μπορεί να είναι μονόπλευρη. Ας θυμηθούμε τι θα πει «πολιτική λύση». Μια τέτοια λύση εκφράζει αξιακές προτεραιότητες. Π.χ. θυσιάζουμε την αύξηση των συντάξεων για χάρη της βελτίωσης του οδικού δικτύου. Καμιά επιστήμη δεν μπορεί να λάβει τέτοιες αποφάσεις. Η επιστήμη οφείλει να περιγράφει λεπτομερώς το κόστος και τις συνέπειες μιας τέτοιας προτίμησης. Από την πλευρά του, πολιτικός που «αναγγέλλει» την απόφασή του, χωρίς πλήρη περιγραφή των συνεπειών της είναι απατεών (αθελήτως βέβαια…).

Αυξήσεις στους δασκάλους και συνεχής αξιολόγηση

«Αρχίζει να ακούεται έντονα ο “ξύλινος λόγος” μόλις διαβάσεις τις πρώτες σελίδες των σχολικών βιβλίων της Αγωγής» λέει, τονίζοντας μία πρότασή του η οποία συχνά επανήλθε κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας:

«Μας χρειάζεται ένα δεκαπενταετές πλάνο ηθοπαιδείας. Η ηθοπαιδεία είναι η μύηση στο γλυκό κρασί της φιλότητας. Δεν είναι κατάλογος φρονηματισμού, ούτε μετακένωση γνώσεων, όπως επιχειρεί το σημερινό σχολείο. Αγωγή σημαίνει μαθητεία, μύηση, συμμετοχή, παράδειγμα, βίωμα. Αυτά είναι ανεπαρκή στο σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα και για να μπορέσουν να περάσουν από τη μία γενιά στην άλλη και να αποκτήσουν στέρεες βάσεις στην κοινωνία, χρειάζονται μία δεκαπενταετία παλλαϊκής προσπάθειας». Ο κ. Τάσιος προσθέτει: «Είναι μάλλον προφανές ότι χρειαζόμαστε όξυνση του ηθικού ενεργήματος για να δημιουργήσουμε καλύτερους πολίτες. Μία αίσθηση πειστικού καθήκοντος. Αλλιώτικα, δεν δομείται κοινωνία. Θα υποφέρουμε, αλλά με το παράδειγμά μας θα μειώσουμε τις δυσμενείς συνέπειες της αθλιότητας που άλλοι προκάλεσαν, και αυτό, ανακουφίζοντας την επόμενη γενιά, θα μας δώσει χαρά και ικανοποίηση. Είναι ζήτημα αξιακών, δηλαδή πολιτικών προτεραιοτήτων για τη χώρα». Εστιάζει στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση: «στα Νηπιαγωγεία διαμορφώνονται οι άνθρωποι με το πολιτικό ήθος» λέει. Του επισημαίνω ότι για να γίνουν ουσιαστικές και με θεμέλια αλλαγές στην εκπαίδευση, χρειάζονται εκτός από την πολιτική στρατηγική, και εκπαιδευτικοί που να μπορέσουν να την κάνουν πράξη. Και αυτό ίσως δεν απαιτεί μόνο επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, αλλά και αλλαγή της κουλτούρας τους.

«Είναι πράγματι εξαιρετικά δύσκολο να βρεις σήμερα τους 120.000 (όσοι δηλαδή υπηρετούν στα σχολεία) πολύ καλούς δασκάλους – δημόσιους λειτουργούς, που χρειαζόμαστε. Φοβούμαι ότι κάμποσοι απ’ αυτούς είναι ίσως βαλτωμένοι στην ήσσονα προσπάθεια, όπως και κάμποσοι από εμάς. Ωστόσο, η δουλειά τους έχει αμεσότερη συνέπεια για το μέλλον της χώρας μας. Αρα, και τους μισθούς τους οφείλουμε να αυξήσουμε και τις διαδικασίες πρόσληψης και συνεχούς αξιολόγησής τους να ουσιαστικοποιήσουμε. Οπως φαίνεται ότι έγινε στην Κύπρο πριν από λίγες δεκαετίες με λαμπρά αποτελέσματα στη στάθμη μόρφωσης σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Είναι δυσανάλογα μεγάλες οι επιπτώσεις για το μέλλον των πολιτών. Ολα τα σημερινά προβλήματα της παιδείας πάντως, είναι καθρέφτισμα των προβλημάτων του λαού».
Είναι όνειδος να θέλουμε να διοικούν το πανεπιστήμιο παιδιά λυκείου
– Πώς βλέπετε την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με τη σύμπλευση των Ανεξάρτητων Ελλήνων για δεύτερη φορά;

– Δεν άκουσα έναν συγκροτημένο πολιτικό λόγο, με το υπόβαθρο του Ορθού Λόγου της Κοινωνικής Αριστεράς που δεν αλληθωρίζει με ολοκληρωτισμούς. Αντ’ αυτού, ακούγοντας τις αντιφατικές φλυαρίες ορισμένων -λίγων, ευτυχώς- υπουργών, αγωνιούσα μήπως μας φέρουν πίσω στην ευδαίμονα Βενεζουέλα. Ωστόσο, αποδεικνύεται τώρα εντονότερα το ευρύτερο έλλειμμα πολιτικής αυτοσυνειδησίας μας, για το οποίο μιλούσα τον περασμένο Γενάρη στο περιοδικό Economist.

SONY DSC
– Γιατί πιστεύετε ότι τα εκλογικά ποσοστά της Χρυσής Αυγής διατηρήθηκαν σε τέτοια επίπεδα;

– Eχω αναφερθεί στο παρελθόν στο έλλειμμα δημοκρατικότητας ενός μικρού τμήματος του λαού μας, καθώς και στην πολιτική αφέλεια της πίστης σε ολοκληρωτικές δήθεν λύσεις, τρομάρα μας. Δεν ντρέπομαι λοιπόν να παραδεχθώ ότι δεν εκπλήσσομαι από τη σταθερότητα των ποσοστών των οπαδών του ολοκληρωτισμού.

– Ο πρώην υπουργός Παιδείας Αριστείδης Μπαλτάς ήταν συνάδελφός σας στο ΕΜΠ. Ξεκίνησε τη θητεία του με περγαμηνές αλλά γρήγορα απογοήτευσε πολλούς με τις επιλογές του.

– Ο Αριστείδης Μπαλτάς είναι προικισμένος επιστήμων και πολύ καλός δάσκαλος. Πρωτοστάτησα ως εισηγητής στη βράβευσή του με το βραβείο εξαίρετης πανεπιστημιακής διδασκαλίας Ξανθόπουλου – Πνευματικού. Oμως, πρόσφατα σχημάτισα την εντύπωση ότι ενδέχεται να υπόκειται στα δεσμά ορισμένων ιδεοληψιών. Για παράδειγμα, η πρόταση για κατάργηση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Αν θέλεις να αποκαταστήσεις τη δημοκρατία στα πανεπιστήμια, οφείλεις να έχεις το θάρρος να παραδεχθείς ότι η εκλογική διαδικασία με τις κάλπες έχει προβλήματα, έχει στοιχεία αντιδημοκρατικότητας. Oλοι γνωρίζουμε τα περιστατικά βίας από μειοψηφίες φοιτητών κατά τη διάρκεια εκλογών με κάλπη. Το τελευταίο που θα φανταζόμουν είναι να χαρακτηρίζεται η ηλεκτρονική ψηφοφορία αντιδημοκρατική στα ελληνικά ΑΕΙ!

– Θεωρείτε επικοινωνιακό του λάθος να χαρακτηρίσει ρετσινιά την αριστεία;

– Το λάθος είναι κατ’ αρχήν φιλοσοφικό. Oταν κάποιος θέλει να χτυπήσει τον ελιτισμό, δεν το κάνει επειδή υπάρχουν παιδιά με μυαλό που θέλουν να φοιτήσουν σε ένα καλύτερο σχολείο. Το κάνει επειδή επιδιώκει να περιορίσει την κοινωνική αδικία ενώπιον της παιδείας. Θα έπρεπε, λοιπόν, να στρέψει τις ενέργειές του εκεί που γεννιέται η αδικία, στο μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο των γονέων, δηλαδή. Ο Κένεντι υποκαθιστούσε τη μορφωτική υστέρηση των γονέων με μία πολιτική παρέμβαση μορφωτικού χαρακτήρα στη ρίζα, μέσα στα σπίτια των φτωχών. Τις ίδιες παρεμβάσεις στις γειτονιές έκαναν και οι Γάλλοι σοσιαλιστές. Αντί να κάνει κάτι ανάλογο, η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να εκδικηθεί τα παιδιά που έχουν μυαλό και δεν τα αφήνει να φοιτήσουν, μέσω εξετάσεων, στα Πρότυπα σχολεία για να αναπτύξουν τις ικανότητές τους, όπως δικαιούνται ως πολίτες. Αυτό είναι αυτοκτονικό για τον λαό που περιμένει να φάει ψωμί απ’ τα καλά μυαλά του και απαράδεκτο για τα παιδιά.
kahn-and-selesnick-2 

Τα Συμβούλια Ιδρυμάτων

– Πώς κρίνετε την κατάργηση των Συμβουλίων στα ΑΕΙ, όπου μετείχαν Ελληνες πανεπιστημιακοί που διαπρέπουν στο εξωτερικό;

– Είναι όνειδος να θέλουμε να διοικούν το πανεπιστήμιο τα παιδιά του Λυκείου που μόλις εισήλθαν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, και όχι εκείνα τα παιδιά που βγήκαν από τα ελληνικά πανεπιστήμια και τώρα διαπρέπουν. Εξάλλου, ο εναγκαλισμός κάμποσων πρυτάνεων με τα θλιβερά, ενδοσχολικά παραρτήματα των κομμάτων, πώς αλλιώς θα παταχθεί; Αφήστε λοιπόν τον θεσμό των Συμβουλίων να δοκιμασθεί, και τότε τον ξανακρίνουμε. Εμπειρικά όμως και όχι με ιδεολογικά κριτήρια.
«Οι επιλογές αυτές μπορεί να οφείλονται στο ότι εμείς πιστεύουμε πως είμαστε καλύτεροι από τους δυτικούς που εφαρμόζουν τέτοια συστήματα, και άρα δεν τα χρειαζόμαστε. Αλλωστε, είμαστε απόγονοι του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού» παρατηρώ.
«Ας τα αφήσουν αυτά τα ελληναράδικα. Μπορεί να ήταν απαραίτητα για την τόνωση της εθνικής μας ταυτότητας το 1800, αλλά τώρα; Εκμεταλλευόμαστε ένα κλέος στο οποίο δεν συνεργήσαμε. Γιατί; Και αυτή η στάση είναι θέμα παιδείας, κουλτούρας» λέει και αφού κοντοστέκεται λίγο, τονίζει: «Ισως στο παρελθόν, το επαρκές κίνητρο για να αποκτήσει ένας νέος καλύτερη παιδεία από τους γονείς του ήταν να ξεπεράσει την άθλια κοινωνική διαστρωμάτωση. Τώρα πλέον, μετά την πολλαπλή κρίση που έχει βιώσει η χώρα, είναι και θέμα εθνικής επιβίωσης. Άλλωστε, η παιδεία είναι εισπνοή παρελθόντος και εκπνοή μέλλοντος».

Η συνάντηση

Συναντηθήκαμε προ καιρού, μεσημέρι καθημερινής, στο εντευκτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο κτίριο «Κωστής Παλαμάς» επί της οδού Ακαδημίας. Δεν ήταν δύσκολο να επιλέξει χώρο, καθώς όπως μου είπε «κινείται στο κέντρο». Πριν καθήσουμε, περπατώντας παρατηρήσαμε προσωπογραφίες πρυτάνεων και πανεπιστημιακών του ΕΚΠΑ, καθώς και τα υπόλοιπα έργα που εκτίθενται στο διώροφο κτίριο. Επιλέξαμε φιλέτο σολομού και σαλάτα και το γεύμα έκλεισε με γαλλικό καφέ για τον κ. Τάσιο, μια μπίρα χωρίς αλκοόλ για μένα. Ο λογαριασμός ήταν 23 ευρώ.

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΑΚΑΣΑΣ
Πηγήkathimerini
Φωτογραφίες: kahn & selesnick
Αντικλείδι , http://antikleidi.com

Κυριακή 19 Φεβρουαρίου 2017

Κώστας Στούπας, Αυτοί δεν μπορούν να δέσουν τα κορδόνια τους...



Κερδίζει έδαφος εσχάτως και πάλι η άποψη πως η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα ποτέ δεν εγκατέλειψε το σχέδιο ρήξης με την Ευρώπη και της εξόδου από το ευρώ. 

Στο πλαίσιο αυτής της εκτίμησης η κυβέρνηση ηθελημένα εφαρμόζει λάθος μνημόνιο προκειμένου η αποτυχία να διογκώσει τη δυσαρέσκεια της κοινής γνώμης έναντι του ευρώ, της ΕΕ και των δανειστών.

Κατά μια ανάλογη ανάγνωση και οι "θεσμοί", εκτός ΔΝΤ, επίτηδες αποδέχονται τις αντιαναπτυξιακές φορολογικές επιδρομές της κυβέρνησης προκειμένου να πετύχουν να απαλλαγούν από  την Ελλάδα. 

Σύμφωνα με την άποψη αυτή η κυβέρνηση του κ. Τσίπρα μεθοδευμένα υποδαυλίζει την αύξηση της δυσαρέσκειας προκειμένου να έρθει σε ρήξη με τους εταίρους και να ηγηθεί στη συνέχεια μιας πλειοψηφίας που θα ζητά την έξοδο από το ευρώ με απώτερο στόχο να επιβάλει κάποιου τύπου ολοκληρωτικό καθεστώς.

Η αλήθεια είναι πως παρόμοιες απόψεις ενισχύουν και οι απροκάλυπτες παρεμβάσεις στη δικαιοσύνη την τελευταία διετία καθώς και η προσπάθεια χειραγώγησης του τύπου με αιχμή του δόρατος την αποτυχημένη μεθόδευση επιβολής του "γκρίζου" στο τηλεοπτικό τοπίο με την περίφημη γνωμάτευση του Ινστιτούτου της Φλωρεντίας.

Ερμηνείες σαν αυτές μοιάζουν λογικές γιατί κανείς εχέφρων δεν μπορεί να εξηγήσει π.χ. την καθυστέρηση της β’ αξιολόγησης η οποία θα ’πρεπε να είχε κλείσει από τις αρχές του 2016. Αν η κυβέρνηση πράγματι είχε σαν στόχο αυτά που διακηρύσσει περί συμμετοχής στην ποσοτική χαλάρωση, εξόδου στις αγορές και εξόδου από τα μνημόνια θα ’πρεπε να είχε κλείσει ήδη την αξιολόγηση.

Η καθυστέρηση αυξάνει τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν και καθιστά πιο δύσκολη, ως και αδύνατη, την ανάκαμψη της οικονομίας. Οι πιο αισιόδοξοι πιστεύουν πως υπάρχουν ακόμη περιθώρια αντιστροφής του κλίματος, αν η συμφωνία κλείσει μέχρι τον Απρίλιο. Οι απαισιόδοξοι πως είναι πλέον αργά... Άρα ακόμη και αν κλείσει η κυβέρνηση τη συμφωνία δεν θα πετύχει τίποτα περισσότερο από το να χρεωθεί το "μουτζούρη" της αποτυχίας.

Η λάθος φορομπηχτική συνταγή και η καθυστέρηση της αξιολόγησης αυξάνουν  συνεχώς τα μέτρα και απομακρύνουν το χρόνο έλευσης της ανάπτυξης και της εξόδου από τα μνημόνια. Λογικά κάποιος καταλήγει στο συμπέρασμα πως δεν τους ενδιαφέρει η έξοδος από την κρίση αλλά η έξοδος από το ευρώ μέσω της επιδείνωσης της κρίσης.

Έτσι θα ήταν αν δεν είχαμε να κάνουμε με τύπους περιορισμένης αντίληψης και αίσθησης της πραγματικότητας. Μια περιθωριακή παρέα που η καραμπόλα της κρίσης εκτόξευσε στην εξουσία, απλά και μόνο επειδή την κατάλληλη στιγμή βρέθηκαν στην κατάλληλη θέση.

Η άποψη της στήλης είναι πως ο κ. Τσίπρας και η κυβέρνηση δεν υλοποιούν κάποιο σχέδιο αποτυχίας προκειμένου να ηγηθούν του κύματος δυσαρέσκειας και πιθανής εξόδου από το ευρώ και την Ε.Ε.
Αν επεδίωκαν κάτι τέτοιο το καλοκαίρι του 2015 με τους κατάλληλους χειρισμούς του 61% του ΟΧΙ είχαν την ευκαιρία να πετύχουν.

Αυτό δεν σημαίνει πως θα διστάσουν να θέσουν θέμα ευρώ ή Ε.Ε. και πως δεν θα προσπαθήσουν να ηγηθούν του αντιευρωπαϊκού μετώπου, αν τους δοθεί η ευκαιρία όταν βρεθούν προ του αδιεξόδου που φαίνεται πως οδηγούνται.

Είναι αλήθεια πως τα ποσοστά δημοφιλίας του πρωθυπουργού πλέον είναι ιδιαίτερα χαμηλά. Το ίδιο και τα ποσοστά του κυβερνώντος κόμματος που φτάνουν περί το 20% με τις πιο χαλαρές αναγωγές, όπου ένα σημαντικό μέρος οφείλεται στους κρατικοδίαιτους που έλκονται από τον εκάστοτε πόλο εξουσίας.

Αν κυβερνούσαν όμως όσοι τρέφονται από το κράτος, καμιά κυβέρνηση δεν θα είχε εγκαταλείψει την εξουσία εδώ και πολλές δεκαετίες.

Δυσαρέσκεια

Αλήθεια είναι επίσης πως ο "Κανένας", η Αποχή και η Δυσαρέσκεια συγκεντρώνουν ένα σημαντικό ποσοστό της κοινής γνώμης το οποίο υπό προϋποθέσεις  θα μπορούσε να αθροίσει πλειοψηφία για όποιον καταφέρει να το προσεταιριστεί.

Η ύπαρξή του όμως όπως και το γεγονός πως για μια περίοδο ο κ. Τσίπρας το εξέφρασε δεν σημαίνει πως μπορεί να το επαναπροσεγγίσει εύκολα, ακόμη και αν αποφασίσει να κυκλοφορεί δημόσια με τα φυσεκλίκια του Άρη Βελουχιώτη και τα γαλόνια του Παττακού.

Μετά την ταπεινωτική "κωλοτούμπα" του 2015 είναι δύσκολο για τον κ. Τσίπρα να επαναπροσεγγίσει το κοινό αυτό, ακόμη και αν επανέλθει στη γνώριμη προ του β' εξαμήνου του 2015 ρητορική του.

Η εικόνα του κ. Τσίπρα μοιάζει να έχει "ραγίσει" στο λαϊκό υποσυνείδητο που συγκινούσε, εν αντιθέσει με εκείνη του Α. Παπανδρέου που παραμένει ακόμη σε πολύ  καλύτερη κατάσταση.

Το γεγονός πως μοιάζει δύσκολο στον κ. Τσίπρα να εκφράσει τον κόσμο της δυσαρέσκειας δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να το κάνει κάποιος άλλος.

Ευρωσκεπτικισμός...

Η αύξηση του ρεύματος του Ευρωσκεπτικισμού την τελευταία διετία ενισχύεται τόσο από τις εξελίξεις στο εσωτερικό με το οικονομικό αδιέξοδο, όσο και από τις εξελίξεις στο εξωτερικό, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ με την άνοδο του λαϊκισμού και του απομονωτισμού.

Για το οικονομικό αδιέξοδο και τη φτωχοποίηση στην Ελλάδα δεν ευθύνεται βέβαια το ευρώ και η ΕΕ. Κυρίως ευθύνεται το γεγονός πως ακόμη και μετά τη χρεοκοπία του 2010 ελάχιστες μεταρρυθμίσεις έγιναν προς την κατεύθυνση της προσέλκυσης επενδύσεων. Οι φόροι αντί να μειωθούν αυξήθηκαν και αντί να υπάρξει οικονομική και πολιτική σταθερότητα αυξήθηκε η ανασφάλεια και  η αστάθεια.

Αν ευθύνεται για κάτι το ευρώ και η Ε.Ε. είναι η αποχαύνωση που επέφεραν με την ευημερία με δανεικά και επιδοτήσεις που επέβαλαν.

Υπάρχουν κέντρα στην Ελλάδα που εκμεταλλεύονται το παραδοσιακό πολιτισμικό αντιδυτικισμό της κοινωνίας προκειμένου να κρατήσουν εκτός την παρουσία διεθνούς οικονομικού και πολιτικού ανταγωνισμού. Προτιμούν κάποιους μικρότερους πόρους της ελληνικής οικονομίας να τους εκμεταλλεύονται μερικές οικογένειες σε σύμπνοια με την πολιτική ελίτ και τους πελάτες της, παρά να βάζουν κανόνες οι αγορές και υπερεθνικοί θεσμοί της Ε.Ε. 

Αυτό σημαίνει επί της ουσίας πως  έξοδος από το ευρώ και ανάκτηση της συναλλαγματικής ανεξαρτησίας σημαίνει: έλεγχος της ζωής των Ελλήνων από ένα κλειστό κληρονομικό κλαμπ οικονομικής και πολιτικής εξουσίας και όχι από κάποιο ευρύτερο με πιο ανοιχτούς κανόνες και περισσότερους πόρους.

Η  άκρα αριστερά και δεξιά σε αυτήν την περίπτωση λειτουργούν σαν τους χρήσιμους ηλίθιους. Αμφότερα τα άκρα πιστεύουν πως δεν μπορούν να καταργήσουν το δημοκρατικό πολίτευμα, αν η χώρα εξαρτάται οικονομικά και πολιτικά από την Ευρώπη. Τα πραξικοπήματα στην Ευρώπη τελείωσαν τη δεκαετία του ’70 λίγο πριν τη σύνδεση των χωρών του νότου στην ΕΟΚ.

Ο Ευρωσκεπτικισμός στην Ελλάδα υπάρχει και διογκώνεται λόγω των εξελίξεων στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Ακόμη παραμένει μειοψηφικός γιατί είναι εύκολο κάποιος να φανταστεί για μια χώρα σαν την Ελλάδα  το κόστος της ισοπέδωσης της εξόδου από το ευρώ, μπροστά στην οποία οι συνέπειες της κρίσης μετά το 2010, θα μοιάζουν με παιδικό πάρτι.

Η αλήθεια είναι όμως πως οι πιθανότητες ενός Grexit έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, αλλά  το αν θα προκύψει ή όχι είναι κάτι που κυρίως θα εξαρτηθεί από τις εξελίξεις σε διάφορα διεθνή κέντρα πολιτικής και οικονομικής ισχύος περισσότερο παρά στην Ελλάδα.

Το σενάριο, ο κ. Τσίπρας να επιχειρήσει να "καβαλήσει" το κύμα της δυσαρέσκειας είναι πολύ πιθανό. Με πρόσχημα την αδυναμία κλεισίματος της αξιολόγησης να προσπαθήσει να εκφράσει τον κόσμο του ΟΧΙ ξανά μέσω ενός δημοψηφίσματος και εκλογών.

Το να το επιχειρήσει όμως δεν σημαίνει πως θα το πετύχει... Η γοητεία του νέου άφθαρτου ηγέτη που διαθέτει μια μαγική λύση έχει "ραγίσει" για το μεγαλύτερο μέρος αυτών που τον ακολούθησαν.

Ακόμη και το όπλο συσπείρωσης των "υγιών" δυνάμεων απέναντι στην (υπαρκτή) διαφθορά του παλιού οικονομικού και πολιτικού κατεστημένου "μπάζει νερά". Οι ιστορίες διαπλοκής εργολάβων, τραπεζών και μέσων ενημέρωσης που αγγίζουν την παρούσα κυβέρνηση είναι εφάμιλλες της παλιάς διαπλοκής. Μοιάζουν δε πιο ερασιτεχνικές στην εκτέλεση αλλά είναι εξ ίσου απροκάλυπτες και ιδιοτελείς...

Η στήλη κλίνει στην εκτίμηση πως το αδιέξοδο και η πιθανή κατάρρευση στην οποία οδηγείται η χώρα δεν είναι προσχεδιασμένη από την κυβέρνηση. Η κυβέρνηση παραμένει ένας "θίασος ποικιλιών ορχούμενος", κοινώς ένα τσίρκο, όπου διάφοροι πιστεύουν πως αρκεί να επιβάλλεις σε μια νεκρή οικονομία, φόρους και εισφορές Σουηδίας, για να πετύχεις αντίστοιχο κοινωνικό κράτος ή να αφήσεις έστω κάποιο αριστερό αποτύπωμα ως παρακαταθήκη για κάποια επάνοδο στο μέλλον.

Η κυβέρνηση της αριστεράς οδηγεί την οικονομία και τη χώρα σε κατάρρευση λόγω της ιδεολογικών της εμμονών ακόμη και μετά την πολιτική στροφή του 2015. Θα αποτελούσε μεγάλη ανακούφιση για την κυβέρνηση η επιτυχία του τρίτου μνημονίου με οποιοδήποτε κόστος. Οι άνθρωποι, όπως και οι προηγούμενοι θα έδιναν τα πάντα για τη διατήρηση της καρέκλας.

Αν αποτύχει, το μνημόνιο, κάτι που φαίνεται  σχεδόν σίγουρο, επικρατέστερη επιλογή προ του αδιεξόδου είναι να σηκώσουν τη σημαία της ρήξης και του διχασμού. Ο διχασμός για την ελληνική αριστερά είναι το βασικότερο συστατικό της ιδιοσυγκρασίας της λόγω της απουσίας ρεαλιστικών εναλλακτικών προτάσεων και ιδεολογικού και πολιτικού βάθους. Η ιταλική αριστερά π.χ. που διέθετε ιδεολογικό βάθος απέφυγε τον εμφύλιο, δεν εμπόδισε την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, αποτέλεσε το μεγαλύτερο κόμμα μεταπολεμικά και όταν βρέθηκε προ αδιεξόδου μετά την κατάρρευση της σοβιετίας διαλύθηκε έντιμα.

Αν επιχειρήσει λοιπόν  ο κ. Τσίπρας να ηγηθεί, με μια ανάστροφη "κωλοτούμπα" ενός νέου  αντιμνημονιακού αντιευρωπαϊκού μετώπου που είναι υπαρκτό, το πιθανότερο είναι να έχει την τύχη του κ. Καρατζαφέρη μετά την κυβέρνηση του κ. Παπαδήμου όταν επιχείρησε να ξαναγίνει αντιμνημονιακός.

Η αποτυχία του κ. Τσίπρα δεν σημαίνει πως κάποιος άλλος συν τω χρόνω δεν θα καταφέρει να ηγηθεί των ετερόκλητων επιδιώξεων ενός διευρυνόμενου στη σκιά των αδιεξόδων πλήθους. Παρατηρώντας τις διεθνείς εξελίξεις, γιατί παντού υπάρχει αύξηση της δυσαρέσκειας, ο λόγος αυτού που θα ηγηθεί έχει περισσότερες πιθανότητες να έχει ακροδεξιές ομοιοκαταληξίες. 

Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν:

Δεν προκύπτει πως μεθοδεύουν την αποτυχία για  να επανακάμψουν ως ηγέτες της ρήξης. Η αποτυχία είναι δομικό στοιχείο της στρατηγικής τους.
Κατά πάσα πιθανότητα στους επόμενους 12 μήνες, μετά τις εκλογές και στη Γερμανία, οι κυβερνώντες δεν θα μπορέσουν να αποφύγουν τις συνέπειες της λάθος συνταγής που ακολουθούμε.

Αν αποτύχουν θα προσπαθήσουν να επιβιώσουν πολιτικά υιοθετώντας διχαστική αντιπαράθεση και να ηγηθούν του αντιευρωπαϊκού μετώπου.
Ακόμη και αν επιδιώξουν τη ρήξη με έξοδο από το ευρώ είναι δύσκολο να την κερδίσουν και πολύ δυσκολότερο να την διαχειριστούν, ιδίως οι συγκεκριμένοι.

Ο κίνδυνος ασύντακτης χρεοκοπίας και εξόδου από το ευρώ είναι υπαρκτός τόσο από τις εξελίξεις στο εξωτερικό όσο και το εσωτερικό. Κυρίως όμως από τις εξελίξεις στο εξωτερικό.

Αν προκύψει θέμα επιστροφής στο εθνικό νόμισμα αυτό πρέπει να γίνει οργανωμένα από σοβαρούς ανθρώπους με κύρος εντός και εκτός της Ελλάδας και όχι από περιθωριακούς θαμώνες των Εξαρχείων. Αν δεν γίνει έτσι όποιος το επιχειρήσει, δεν θα προλάβει να μαζέψει τα ερείπια...

Η Ελλάδα δεν είναι μια αυτάρκης χώρα διατροφικά, ενεργειακά, οικονομικά, γεωστρατηγικά κλπ. Όποιος επιχειρήσει αλλαγή της θέσης της στον κόσμο θα χρειαστεί να έχει εξασφαλίσει στήριξη από ισχυρούς διεθνείς παράγοντες. Το 2015 που επιχειρήθηκε κάτι τέτοιο δεν βρέθηκαν πρόθυμοι να ρισκάρουν τη σχέση τους με την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ. Η παρουσία Τραμπ ως προς αυτό ενδέχεται να  έχει αλλάξει τα δεδομένα, αλλά είναι νωρίς ακόμη για συμπεράσματα...



Αναδημοσίευση από-  http://www.capital.gr



Παρασκευή 17 Φεβρουαρίου 2017

Νίκος Πορτοκάλογλου: Tι κρατάω από το παρελθόν και τι πετάω

Πολλά ενδιαφέροντα είπε ο δημοφιλής τραγουδοποιός Νίκος Πορτοκάλογλου παρουσιάζοντας το τελευταίο βιβλίο του Στάθη Ν. Καλύβα «Που είμαστε και που πάμε».

Αναδημοσίευση από-  http://www.athensvoice.gr


Τον Στάθη Καλύβα τον γνώρισα πολύ πρόσφατα σε ένα φιλικό σπίτι. Μόλις μας σύστησαν η πρώτη ερώτηση που μου βγήκε αυθόρμητα ήταν «πώς γίνεται να γράφεις για τόσο δυσάρεστες πολιτικοκοινωνικές καταστάσεις και να παραμένεις αισιόδοξος;» Η απάντησή του ήταν «είναι απλό, γίνεται γιατί μένω έξω».

Το να μένεις έξω βέβαια, και να γράφεις για τα προβλήματα της χώρας σου, μπορεί να έχει δύο εκ διαμέτρου αντίθετα αποτελέσματα: να είσαι εντελώς εκτός πραγματικότητας ή να βλέπεις πιο καθαρά τη μεγάλη εικόνα. Μέχρι τη στιγμή που συναντηθήκαμε είχα διαβάσει, αποσπασματικά ομολογώ, το «Καταστροφές και θρίαμβοι», τα «Εμφύλια πάθη» και διάφορα άρθρα του. Στην περίπτωσή του πιστεύω, ή θέλω να πιστεύω, πως συμβαίνει το δεύτερο: Ο Στάθης Καλύβας βλέπει από απόσταση τη μεγάλη εικόνα πιο καθαρά από εμάς που βράζουμε μέσα στο καζάνι της κρίσης τα τελευταία 7 χρόνια.

Δέχθηκα λοιπόν την πρόσκλησή του να μιλήσω στην παρουσίαση του νέου του βιβλίου με χαρά και κάποια αμηχανία. Αμηχανία γιατί νιώθω άβολα στο ρόλο του ομιλητή και γενικώς σε οποιονδήποτε δημόσιο ρόλο χωρίς την κιθάρα μου. Και χαρά γιατί έχω μια ευκαιρία να τον ευχαριστήσω σαν ένας αναγνώστης που αναζητά μέσα από τις αγωνίες και τις αμφιβολίες του μια στοιχειώδη αυτογνωσία. Προσωπική και εθνική. Και τα κείμενά του με έχουν βοηθήσει σε αυτή την αναζήτηση με έναν τρόπο οδυνηρό, όπως σε βοηθά ένας καλός ψυχοθεραπευτής που δεν σε χαϊδεύει αλλά ούτε σε απελπίζει.

Ανήκω στην πρώτη γενιά της μεταπολίτευσης. Προσπάθησα μέσα από τα τραγούδια μου να διηγηθώ την ιστορία της γενιάς μου, όπως κάνει κάθε τραγουδοποιός σε κάθε χώρα και εποχή.
Και η γενιά μου ήταν η πρώτη που ανακάλυψε τη μαγική συνταγή για να έχεις και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο. Να καταναλώνεις σαν καπιταλιστής και να μιλάς σαν μαρξιστής. Να ζεις πλουσιοπάροχα με δανεικά καταγγέλλοντας το δανειστή σου. Και τώρα τελευταία, να έχεις τα ευρώ σου στην Ευρώπη και να διαφημίζεις τη δραχμή. Πιστεύω πως εκεί, στη διγλωσσία και τον κυνισμό της δεκαετίας του ’80, βρίσκονται οι ρίζες του δηλητηριώδους φυτού που άνθισε στις μέρες μας. Ήταν η νοοτροπία αυτής της γενιάς που εξελίχθηκε σε εθνική ιδεολογία. Προσπάθησα να την περιγράψω με ένα στίχο: αντάρτες της πορδής με τα λεφτά του μπαμπά.

Ο Καλύβας περιγράφει την εποχή με τα δικά του λόγια στο κεφάλαιο «Αιτίες και δυναμικές της κρίσης»: «Λίγες έννοιες έχουν εξευτελιστεί όσο η “προοδευτικότητα”, που κατάντησε συνώνυμο της απόλυτης υποκρισίας. Ο αδιάλλακτος αγώνας για τη μεγέθυνση των πιο απίθανων κεκτημένων και την αναπαραγωγή της μετριότητας και της αναξιοκρατίας είχε σημαία του την πρόοδο».

Στην αρχή της κρίσης η κρυφή μου ελπίδα ήταν πως αυτή η ανώμαλη προσγείωση στην πραγματικότητα θα μας οδηγούσε διά της βίας σε μια ενηλικίωση. Μια σκληρή ματιά στον καθρέφτη, μια μετάνοια, μια αλλαγή πλεύσης. Ένα restart. Για να συμβούν όλα αυτά όμως υπάρχει μια απλή και δύσκολη προϋπόθεση: να ψάξεις και να παραδεχτείς τα λάθη σου. Προσωπικά έχω περάσει δύο μεγάλες κρίσεις στη ζωή μου, μία λίγο μετά τα τριάντα και μία γύρω στα πενήντα. Και στις δύο περιπτώσεις προσπάθησα να πείσω τον εαυτό μου πως έφταιγαν η κοινωνία, οι δισκογραφικές εταιρείες, οι γυναίκες, οι φίλοι ή το άσχετο κοινό που δεν καταλαβαίνει τα μεγαλοφυές μου έργο, αλλά δεν τα κατάφερα. Κι έτσι αναγκάστηκα με βαριά καρδιά να ρίξω την ευθύνη σε μένα. Να ζητήσω βοήθεια και να ψάξω τα λάθη μου. Να βρω τι πήγε στραβά και να αποφασίσω τι κρατάω από το παρελθόν και τι πετάω. Να ξαναδώ δηλαδή ποιος είμαι, πού είμαι και πού πάω. Όπως καταλαβαίνετε, μιλάω για ψυχοθεραπεία.

Αυτό ήλπιζα πως θα μας συμβεί και σε συλλογικό επίπεδο. Και πιστεύω ακράδαντα πως αν είχαμε μια γενναία πολιτική και πνευματική ηγεσία, που κρατούσε στάση αυτοκριτικής και συναίνεσης μπροστά στην καταστροφή, ο κόσμος θα ακολουθούσε. Με βαριά καρδιά, αλλά θα ακολουθούσε.

Εδώ όμως ήρθε ο αδίστακτος, χυδαίος λαϊκισμός να μας αθωώσει. Και να χάσουμε αυτή την πολύτιμη ευκαιρία να αλλάξουμε. Πολιτικοί όλων των κομμάτων, δημοσιογράφοι και καλλιτέχνες, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, ήρθαν να μας καθησυχάσουν πως εμείς, ο αθώος λαός, δεν φταίμε σε τίποτα. Για όλα φταίνε οι άλλοι. Και πούλησαν αγανάκτηση και καταγγελία και διχασμό με τον πιο ιδιοτελή και κυνικό τρόπο. Και όσοι αντιστάθηκαν σ’ αυτό ήταν βέβαια προδότες, δοσίλογοι και γερμανοτσολιάδες. Ήταν με τους άλλους. Και όπως λέει ο Αρκάς, σε αυτή τη χώρα έχει γίνει πολύ επικίνδυνο να είσαι με τους άλλους... όποιοι κι αν είναι αυτοί. Και κάπως έτσι επικράτησε η παράνοια. Και περνάμε απο τον Αρκά στον Νίτσε που είπε το εξής: Η παράνοια σε άτομα είναι σχετικά σπάνια. Σε ομάδες, κόμματα, έθνη και εποχές είναι ο κανόνας.

Μέσα λοιπόν σε αυτό το παρανοϊκό σκηνικό, ο Καλύβας αρθρογραφεί τακτικά, αναλύει το παρελθόν και το παρόν μας και προσπαθεί να διακρίνει μια αχτίδα στο μέλλον μας. Και βέβαια, όπως και τόσοι άλλοι που αμφισβητούν τα αριστερά στερεότυπα της μεταπολίτευσης, στιγματίζεται ως ανάλγητος νεοφιλελεύθερος. Και ακριβώς επειδή είναι και ένας περιζήτητος πολιτικός επιστήμονας και καθηγητής στο εξωτερικό, δηλαδή ένας άριστος, είναι και ύποπτος. Σε άλλες εποχές, ως καθηγητής στο Yale, θα ήταν σίγουρα πράκτορας των Αμερικανών, αλλά τη γλίτωσε, γιατί τώρα ο εχθρός είναι οι Γερμανοί. Παρ’ όλα αυτά αυτός παραμένει ένας νηφάλιος και επίμονος παρατηρητής. Μας παρατηρεί από μακριά αλλά και από μέσα. Και δεν παύει να βάζει το ίδιο υπαρξιακό ερώτημα χωρίς προκαταλήψεις και ιδεοληψίες: Πού είμαστε και που πάμε;

Εδώ έχουμε τη συλλογή αυτών των κειμένων και μια δημιουργική ταξινόμησή τους όχι χρονολογική αλλά θεματική. Ξαναδιαβάζοντας τα άρθρα όλης της επταετίας 2009-2016 έχεις την ευκαιρία ενός απολογισμού όλων αυτών που ζήσαμε και ενός αναστοχασμού. Ομολογώ πως κάποια βράδια μού έπεφτε πολύ βαρύ να ξαναδιαβάζω άρθρα του ’12, του ’14 ή του ’15 και να βιώνω ξανά το θυμό και την κατάθλιψη της κάθε περιόδου. Όμως η γραφή του Καλύβα έχει πολλές αρετές: είναι απλή, ακριβής και άμεση χωρίς καμία επίδειξη γνώσεων και επιστημοσύνης και όπως είπα στην αρχή, ενώ περιγράφει ζοφερές κατάστασεις, αντιστέκεται στην απελπισία και το μηδενισμό. Ένα σύντομο παράδειγμα απο ένα κείμενο του ’15:

«Φοβάμαι πως πλησιάζουμε επικίνδυνα στο ενδεχόμενο η εμπειρία της κρίσης να μεταλλάσσει ριζικά το χαρακτήρα μας ως έθνος. Ο κίνδυνος είναι δηλαδή να κυριαρχήσει ένας συνδυασμός δομικής απογοήτευσης και απόλυτης παραίτησης. Το παράδειγμα των μετα-κομμουνιστικών χωρών που δεν κατάφεραν να ξεφύγουν από το τέλμα, μας δίνει ένα μέτρο του τι περίπου είναι αυτό στο οποίο θα μπορούσαμε να μοιάσουμε: γκρίζες, γερασμένες, παρακμιακές, ουσιαστικά νεκρές κοινωνίες, που αποπνέουν μια οσμή αποσύνθεσης.

Ελπίζω ολόψυχα τα πράγματα να μην είναι έτσι. Πως, ας πούμε, η ζωοδότρα δύναμη του ήλιου και της θάλασσας της Ελλάδας είναι τέτοια που θα μπορέσει να λειτουργήσει ως αντίβαρο στην τάση αυτή».

Είναι ένας αμετανόητος ορθολογιστής που όμως αφήνει και ένα παραθυράκι ανοιχτό στο θαύμα. Και επειδή κι εγώ σε όλη μου τη ζωή προσπαθώ να συνδυάσω τη λογική με το συναίσθημα, τον ορθολογισμό στην πολιτική με την πίστη στο θαύμα της ανάστασης στη ζωή και στην τέχνη, θα κλείσω με ένα στίχο του Χαλίλ Γκιμπράν αφιερωμένο στον Στάθη:
«Κι αν ο χειμώνας έλεγε πως στην καρδιά του κρύβει μια άνοιξη, ποιος θα τον πίστευε;»

Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου 2017

Ξεχαρμάνιασμα στου Αλέκου

Γράφει η  Ρέα Βιτάλη, http://www.protagon.gr

Ενας (σχεδόν) πραγματικός διάλογος για την πρωτοβουλία του υπουργού Επικρατείας να φτιάξει ένα είδος facebook να μπαίνουν οι ψηφοφόροι και να λένε τον καημό τους και να μην τα βάζουν με τον Αλέξη.

 

Τι μεγάλη ψυχή αυτός ο Φλαμπουράρης, Λεωνίδα μου! Λατρεία έχει στον Αλέξη.

-Πώς σου ήρθε καλέ αυτό;

– Εχω πληροφορίες από μέσα. Είδε τον Αλέξη σκασμένο. Oλο «φου» και «φου». Πόσα να αντέξει και το παιδί; Ενας άνθρωπος, όλος κι όλος. Και ο λαός απέναντι. Αχάριστοι! Πόσα δεν έκανε ο Αλέξης για όλους εμάς; «Τι έχεις Αλέξη μου;» τον ρώτησε. «Δεν αντέχω άλλο κυρ Αλέκο! Δεν έχω πια τον λαό με το μέρος μου». «Πας καλά, αγόρι μου; Ολοι ευχαριστημένοι είναι. Απλώς έτσι, μια ζωή γκρινιάζουν», «Δεν μπορώ άλλο κυρ-Αλέκο. Και οι συνεργάτες μου, όποτε βγαίνουν να μιλήσουν, μούσκεμα τα κάνουν».

-Εχει τελικά χάρισμα. Και τι έκανε ο κυρ-Αλέκος;

-Είπε «Αστο σε μένα! Θα δημιουργήσω αγόρι μου, ένα τύπου facebook. Να μπαίνουν να ξεχαρμανιάζουν. Θα τους πω, ότι και καλά, θα στέκομαι καταπάνω, εγώ ο ίδιος, να ακούω τα προβλήματά τους. Θα δώσω μέχρι προσωπικό μέιλ. Να νοιώθουν ότι μιλάνε με μένα».

-Και ο Αλέξης τι είπε;

-«Θα το κάνεις αυτό για μένα; Ξέρεις, αυτό είναι χοντρή δουλειά. Ν΄ανοίγεις το κομπιούτερ, να διαβάζεις μηνύματα κάθε κατακαημένου, να δίνεις απαντήσεις, να μελετάς την κάθε περίπτωση… Οχι, δεν το αποδέχομαι να σε κουράσω τόσο. Τι δουλειά έχεις εσύ, τώρα στα πίσω πίσω, να εργάζεσαι τόσο; Οχι, δεν το αποδέχομαι. Αρκετά κουράστηκες μια ζωή να κάθεσαι».

-Καλέ, αυτοί αγαπιούνται! Τόσο έγνοια ο ένας για τον άλλον.

-Ναι, ναι! Μα, ο Φλαμπουράρης τον αποστόμωσε. «Ο Ελληνας μωρέ, υποχρεώνεται εύκολα. Αρκεί να του δείξεις, ότι τον νοιάζεσαι. Και μη σκας για μένα. Εγώ, να! Αντί να πίνω το καφεδάκι μου μόνος, δε βαριέσαι, για πόσο άλλωστε χρόνο θα είναι; Θα τον πίνω με παρέα διαμαρτυρόμενους πολίτες. Και πόσοι δα, να είναι; Αφού όλα καλά πάνε και έρχεται και η ανάπτυξη. Θα κάνω και skype με πολίτες, σε δεύτερο στάδιο. Αρκεί βέβαια να είναι ανθρώπινες ώρες η σύνδεση. Το πρωί κατά τις 11 για παράδειγμα… Να, 11 με 12.15 για να προλαβαίνω μετά να φάω και να πάρω έναν υπνάκο. Κι άντε στις 6 με 6.30 για νάχω και το απόγευμα μετά ελεύθερο. Θα τα λέμε, ωραία ωραία, θα κρατάω και σημειώσεις, θα λέω «Ασε με να το κοιτάξω», θα λέω «Μείνε ήσυχος, σ΄έχω στον νου μου». Θα τους πετάω και μερικά φιλοσοφικά «Μη σκας μωρέ και πάθεις κανένα εγκεφαλικό. Μια ζωή την έχουμε. Δες εμένα….». Θα ξεχαρμανιάζουν κι όλα καλά.

-Και ο Αλέξης;

-Εκλαψε σαν μικρό παιδί. Εχει γίνει πολύ ευαίσθητος τελευταία. «Θα το κάνεις αυτό για μένα κυρ Αλέκο; Θα δουλεύεις 11 με 12.15 και το απόγευμα 6 με 6.30; Θα το κάνεις αυτό; Δεν μπορείς να φανταστείς πόσο με συγκινείς!». Και μ΄αυτά και μ΄αυτά Λεωνίδα μου, ξεκίνησε ο κυρ-Αλέκος το εγχείρημα «Ξεχαρμανιάζοντας στου Αλέκου». Αλέκος! Μεγάλη ψυχή! Θυσία! Και μεγάλη μάρκα.

-Τι μάρκα;

-Γατόνι!

-Καμιά φορά σκέφτομαι….Αν, λέω, ΑΝ, τους πέρασε ποτέ από το μυαλό τους, να χρησιμοποιήσουν την «τετραπεροσύνη» τους για καλό σκοπό; Πόσα θα ήταν αλλιώς, σε τούτο το κρατίδιο, των «τετραπέρατων» γατονιών….

Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου 2017

Η σύμπτωση της Ιστορίας


Η διαφαινόμενη γεωπολιτική διαταραχή βρίσκει την Ελλάδα εκτεθειμένη και ασύνταχτη, χωρίς δυνάμεις και συμμάχους, στο κέντρο μιας διεθνούς ανακατανομής.
Γράφει ο  Αντώνης Καρακούσης, http://www.tovima.gr
Από μια σύμπτωση της Ιστορίας η Ελλάδα βρίσκεται σχεδόν πάντα στο επίκεντρο των μεταβατικών περιόδων.

Είναι η γεωγραφική  θέση της πιθανώς , το γεγονός ότι βρίσκεται στο σύνορο της Δύσης με την Ανατολή και ακόμη ότι πολιτισμικά παραμένει διχασμένη, πολιτικά είναι ατελής και οικονομικά ανολοκλήρωτη.

Όπως και αν έχει σε όλες τις μεγάλες γεωπολιτικές ανακατατάξεις και ανασυνθέσεις του σύγχρονου κόσμου ήταν παρούσα, άλλοτε ως διεκδικήτρια και άλλοτε ως θύμα.

Πρωταγωνίστησε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα στην οριστική επίλυση του Ανατολικού ζητήματος, στην διάλυση δηλαδή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ωθούμενη από τον πόθο της εθνικής ολοκλήρωσης και από τη δύναμη της δημοκρατικής ανασυγκρότησης και ανασύνταξης.

Τότε ήταν ο στρατός και ο αμνημόνευτος συνταγματάρχης του Στρατιωτικού Συνδέσμου Νικόλαος Ζορμπάς που ξεσήκωσαν τον κόσμο με το κίνημα στο Γουδί το 1909 και διαμόρφωσαν τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες για την έλευση του Ελευθέριου Βενιζέλου και την έναρξη της μεγάλης ελληνικής αστικοδημοκρατικής επανάστασης.

Ακολούθησαν οι νικηφόροι  βαλκανικοί πόλεμοι, η εκστρατεία στη Μικρά Ασία και η μετέπειτα καταστροφή, η οποία και προσδιόρισε εντέλει το σημερινό εθνικό περίγραμμα.

Οι επιδράσεις εκείνης της πρώτης μεγάλης ανακατάταξης θα τελειώσουν το 1935 με το αποτυχημένο βενιζελικό κίνημα και την επικράτηση του Ιωάννη Μεταξά.

Έπειτα ήλθε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και η γερμανική κατοχή που ξεθεμελίωσαν στην κυριολεξία τη χώρα, καταστρέφοντας ότι σπουδαίο είχε αφήσει η αναγέννηση του μεσοπολέμου.

Ωστόσο και τότε με τη λήξη του πολέμου, την ήττα των γερμανών και την ανακατανομή μεταξύ των νικητών, η Ελλάδα βρέθηκε στο κέντρο της μεγάλης διαμάχης.

Όλοι συμφωνούν ότι στην Ελλάδα βρήκε πρώτη εφαρμογή ο ψυχρός πόλεμος, εδώ αναπτύχθηκαν και δοκιμάστηκαν με τα όπλα οι ιδεολογικοπολιτικές  μεταπολεμικές διαφορές των δύο μεγάλων στρατοπέδων και συστημάτων.

Η εξουθενωμένη από την κατοχή Ελλάδα ενεπλάκη τότε σε νέα καταδικαστική σύγκρουση προκειμένου να επιβεβαιωθούν οι ζώνες επιρροής στον μεταπολεμικό κόσμο.

Και τώρα από μια σύμπτωση της Ιστορίας η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο της επερχόμενης παγκόσμιας ανακατάταξης.

Η μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 βρήκε την Ελλάδα ευάλωτη και πρώτη αυτή έπληξε στην Ευρώπη.

Η πολιτική της καθυστέρηση δεν επέτρεψε την ταχεία διευθέτηση του ελληνικού προβλήματος.

Αντιθέτως μπορεί να υποστηρίξει κάποιος ότι εξαιτίας αυτής ακριβώς της πολιτικής καθυστέρησης η κρίση μακροημέρευσε και απειλεί εφτά χρόνια μετά να αποτελέσει τη θρυαλλίδα μιας ευρύτερης μεταβολής σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.       

Η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα της Ευρώπης, από εκείνες που επλήγησαν από την ενσκήψασα κρίσης χρέους, που δεν μπόρεσε να χειριστεί αποτελεσματικά το πρόβλημά της.

Και όχι μόνο αυτό. Στην Ελλάδα της κρίσης ευδοκίμησε πρώτα ο αντισυστημικός λόγος, εδώ έπιασε ο σπόρος του άκρατου λαϊκισμού και εδώ εκδηλώθηκαν μοναδικές  πολιτικές ανατροπές, πολύ νωρίτερα απ' ότι σε άλλες χώρες.

Το δυστύχημα είναι ότι οι κ.Τσίπρας και Καμμένος που κήρυξαν τον αντισυστημισμό στην Ελλάδα κινδυνεύουν να κονιορτοποιηθούν από τις αναδειχθείσες  διεθνώς νέες εκδοχές του εθνικιστικού  αντισυστημισμού που επικράτησε πρώτα στη Βρετανία, μετέπειτα στις ΗΠΑ και πιθανώς τώρα στην Ολλανδία, στην Γαλλία και αλλού.

Η διακυβέρνηση Τραμπ βάλλει ευθέως κατά του ευρώ, επιθυμεί τη διάλυση της ευρωζώνης, συμμαχεί με την αυταρχική Τουρκία, αξιολογεί πολύ διαφορετικά τη Ρωσία του Πούτιν, θέτει σε δοκιμασία την Ατλαντική Συμμαχία, δημιουργεί προϋποθέσεις για την άρση των αποτελεσμάτων του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και κατά τα φαινόμενα χρησιμοποιεί την ελληνική κρίση προκειμένου να διαλύσει την ιδέα της ενωμένης Ευρώπης και να οδηγήσει σε μια νέα ανακατανομή δυνάμεων στον πλανήτη.

Η διαφαινόμενη γεωπολιτική διαταραχή βρίσκει την Ελλάδα εκτεθειμένη και ασύνταχτη, χωρίς δυνάμεις και συμμάχους, στο κέντρο μιας διεθνούς ανακατανομής.

Και πιθανώς να αποδειχτεί καταδικαστική αν δεν ξεκαθαρίσει εγκαίρως η θέση μας και δεν τοποθετηθούμε με ποιους θα πάμε και ποιους θα αφήσουμε.

Αυτή τη φορά, όπως εξελίσσονται τα πράγματα, η σύμπτωση της Ιστορίας θα είναι αρνητική. Η Ελλάδα, αν δεν αντιδράσει γρήγορα , θα είναι το μεγάλο θύμα της επερχόμενης σύγκρουσης και  ανακατάταξης.

 Και όλα αυτά προφανώς δεν εξηγούνται από μια σύμπτωση της Ιστορίας. Αποτέλεσμα της καθυστέρησης μας είναι δυστυχώς.

Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου 2017

Όχι και να αγιοποιήσουμε τώρα τον Σόιμπλε…



Όπως αντιταχθήκαμε διαχρονικά σφόδρα στην επιχειρούμενη από τους  ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και τους πάσης φύσεως δραχμιστές δαιμονοποίηση του υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, έτσι και σήμερα αποκρούουμε τη φιλότιμη προσπάθεια ορισμένων κύκλων στο εσωτερικό της χώρας να αγιοποιήσουν το ρόλο του στην ελληνική κρίση. Ξεχνώντας μάλιστα ότι, από την αρχή υπήρξε θερμός θιασώτης του Grexit

Και για του λόγου του αληθές θα παραθέσουμε χωρίς σχολιασμό τις σχετικές δηλώσεις (Φεβρουάριος 2016) του Ευάγγελου Βενιζέλου για την περίοδο του 2011, που διαπραγματεύτηκε με τον Σόιμπλε ως υπουργός Οικονομικών και Αντιπρόεδρος της τότε ελληνικής Κυβέρνησης.

Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σε ομιλία του στο Αμβούργο (3 Φλεβάρη 2016) επανέφερε μιλώντας στο  Blooberg την πρότασή του για Grexit, εξηγώντας ότι το σχέδιο για έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη για μερικά χρόνια το είχε παρουσιάσει στον Ευάγγελο Βενιζέλο τον Σεπτέμβριο του  2011 στο Βρότσλαβ της Πολωνίας.

Ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ επιβεβαίωσε ότι πράγματι ο κ. Σόιμπλε είχε προτείνει «time out» της χώρας μας από το Ευρώ.

«Προφανώς και απέρριψα αμέσως την πρόταση εξόδου από το ευρώ» επισημαίνει σε δήλωσή του ο κ. Βενιζέλος, εξηγώντας ότι το σχέδιο «θα οδηγούσε στην επάνοδο σε μια δραχμή που θα έμπαινε σε περιδίνηση αλλεπάλληλων υποτιμήσεων με αντίστοιχη μείωση του πραγματικού εισοδήματος και του επιπέδου ζωής την Ελλήνων και των Ελληνίδων.  Η μείωση δεν θα ήταν τότε της τάξης του 30 αλλά του 70%.

Η πρόταση συνεπαγόταν επιβολή αυστηρών capital controls, μετατροπή των καταθέσεων από ευρώ σε υποτιμημένες δραχμές με εξαίρεση ποσά έως περίπου 3.000 ευρώ. Μια τέτοια νομισματική μεταβολή θα σήμαινε επίσης ανεξέλεγκτη διόγκωση του δημόσιου χρέους που οφειλόταν σε ευρώ ως ποσοστού επί του ΑΕΠ, καθώς και του κόστους εξυπηρέτησής του σε όρους νέου εθνικού νομίσματος. Διόγκωση που θα εξουδετέρωνε εκ προοιμίου το όφελος από το ονομαστικό κούρεμα και την αναδιάρθρωση που πετύχαμε το 2012. Θα είχε επίσης ανεξέλεγκτες επιπτώσεις για το ελληνικό τραπεζικό και κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα.

Η δε προσφερόμενη στήριξη είχε τη μορφή, πρώτον, ανθρωπιστικής βοήθειας για τρόφιμα καύσιμα και φάρμακα, καθώς η Ελλάδα θα είχε αποκλειστεί από τις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές. Θα είχε, δεύτερον, τη μορφή των ούτως ή άλλως δεδομένων ευρωπαϊκών κονδυλίων (ΕΣΠΑ κ.ο.κ.). Και, τρίτον, τη μορφή επενδύσεων με την έννοια της εύκολης εξαγοράς του ελληνικού εθνικού πλούτου από ξένα funds ή ελληνικά συμφέροντα που θα διέθεταν ευρώ εκτός Ελλάδος. Δηλαδή, όπως έλεγα, από αυτούς που είχαν τις ζημιές μέσα και τα λεφτά έξω.

Τότε και ενώ εμείς δίναμε μάχη εθνικής επιβίωσης, υπήρχαν κάποιοι που έλεγαν ότι το Grexit είναι όπλο στα χέρια της Ελλάδας. Κάποιοι που υπόσχονταν στον ελληνικό λαό έναν εύκολο αντιμνημονιακό δρόμο. Κάποιοι που ισχυριζόντουσαν ότι το ''μνημόνιο έφερε την κρίση'' αντί της απλής αλήθειας ότι η κρίση κατέστησε δυστυχώς το μνημόνιο την ηπιότερη δυνατή λύση σε σύγκριση με την ασύντακτη χρεοκοπία ή μια δραχμή χωρίς αξία. Έπειτα ήρθαν το πισωγύρισμα του 2015, τα capital controls και το τρίτο μνημόνιο, παρότι τους είχαμε προειδοποιήσει.

Ελπίζω τώρα όλοι να συνειδητοποιούν από ποιους κινδύνους πέρασε ξυστά η πατρίδα μας εξαιτίας των επιλογών του 2015, η επίπτωση δυστυχώς των οποίων θα μας ακολουθεί για καιρό, όπως φαίνεται με όσα γίνονται γύρω από το ασφαλιστικό και την περιβόητη αξιολόγηση».

Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου 2017

Γ. Παγουλάτος, Η Ελλάδα κινδυνεύει να γίνει η Ιφιγένεια της Ευρώπης

Αναδημοσίευση από-  http://www.liberal.gr

Ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας, Γιώργος Παγουλάτος, απαντά στα ερωτήματα του Liberal για την «Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων» που έβαλε στο τραπέζι η γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ. Τι σημαίνουν για την Ελλάδα οι αλλαγές που δρομολογούνται, πως σχετίζονται με το σχέδιο Σόιμπλε για την “Kerneuropa”των ικανών και των προθύμων, ποιοι κίνδυνοι παραμονεύουν για τις χώρες που δεν θα μπορέσουν να προσαρμοστούν και τι τελικά είναι αυτό που μας ξημερώνει: περισσότερη Ευρώπη ή αποδόμησή της;

Συνέντευξη στον Βασίλη Γεώργα

-Τι σημαίνει η «Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων» για την οποία μίλησε η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο γάλλος πρόεδρος Φ. Ολάντ;

 Η Ευρώπη της μεταβλητής γεωμετρίας, της ευέλικτης ολοκλήρωσης, και αργότερα της ενισχυμένης συνεργασίας όπως είναι ο όρος στις τελευταίες συνθήκες, υπάρχει ως συζήτηση τουλάχιστον από το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’90 και εμφανίζεται από τη συνθήκη του Άμστερνταμ και έκτοτε. Η ιδέα αυτού του σχήματος περαιτέρω ενοποίησης είναι ότι από τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση διευρύνθηκε σε μια Ευρώπη των 28 (27 πλέον μετά το Brexit), θα πρέπει να μπορούν αυτοί που θέλουν, να προχωρήσουν σε στενότερη ενοποίηση χωρίς να εμποδίζονται από αυτούς που επιθυμούν μια χαλαρότερη σχέση παραμένοντας απλώς στο status quo.

Η πραγματικότητα των πολλών ταχυτήτων ήδη υπάρχει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το γεγονός ότι έχουμε μια ομάδα 19 χωρών που συμμετέχει στην οικονομική και νομισματική ενοποίηση, και μια δεύτερη ομάδα χωρών εκτός ευρώ, είναι μια μορφή Ευρώπης διαφορετικών ταχυτήτων. Επιπλέον αυτού υπάρχει η συνθήκη Σένγκεν στην οποία δεν μετέχει η Ιρλανδία, ορισμένες εκδοχές δεύτερου πυλώνα κοινής εξωτερικής αμυντικής πολιτικής όπου δεν μετέχει η Δανία, στο δημοσιονομικό σύμφωνο δεν μετέχει η Τσεχία, στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων δεν μετέχει η Πολωνία και βέβαια η Βρετανία που δεν μετείχε στα περισσότερα από αυτά ούτως ή άλλως.
Άρα αυτές τις πολλαπλές ταχύτητες εκ των πραγμάτων τις έχουμε σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά η ιδέα της ενισχυμένης συνεργασίας δεν είναι απλώς αυτά τα opt outs. Ως προς την υιοθέτηση του ευρώ, είναι εγγεγραμμένη στη συνθήκη και υπάρχει καταστατικός σκοπός όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ πλην συγκεκριμένων εξαιρέσεων να γίνουν κάποια στιγμή μέλη της ευρωζώνης.

-Παίρνει σάρκα και οστά η θεωρία των Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και Καρλ Λαμερς για την “Kerneuropa”; Την Ευρώπη των «ικανών και των προθύμων» που θα αποτελούν τον σκληρό πυρήνα μιας σειράς ομόκεντρων κύκλων από χώρες με διαφορετικό βαθμό ολοκλήρωσης;

Η ιδέα των πολλαπλών ταχυτήτων είναι ότι ομάδες χωρών που έχουν κοινούς στόχους πρέπει εφόσον θέλουν και μπορούν, να προχωρήσουν χωρίς να εμποδίζονται από τους υπόλοιπους, αρκεί να μην παραβιάζουν το κοινοτικό κεκτημένο. Αυτό είναι κάτι λογικό σε μια Ευρώπη των 28 που δεν μπορεί να προχωρά με όλους μαζί, αλλά έχει κάποια ρίσκα. Ένα από αυτά είναι ότι παραπέμπει ακριβώς σε αυτή την ιδέα των χωρών «πυρήνα» στην οποία αναφέρεστε. Στην ιδέα του Σόιμπλε ότι η ζώνη του κοινού νομίσματος θα έπρεπε να είναι μια ζώνη ενός μικρού αριθμού χωρών που έχουν αρκετά συγκλίνουσες οικονομίες, είναι αρκετά ομοιογενείς, συγχρονισμένες, έτσι ώστε να μπορούν να μετέχουν σε μια ζώνη κοινού νομίσματος και να μπορούν να προχωρήσουν εξελίσσοντάς την σε μια πραγματική οικονομική και προοπτικά πολιτική ένωση.

Ο Σόιμπλε είναι φεντεραλιστής. Αλλά ο φεντεραλισμός του Σόιμπλε περιλαμβάνει μόνο τις χώρες που μπορούν και θέλουν. Είναι αμφίβολο αν στις χώρες αυτές περιλαμβάνεται ακόμη και η Ιταλία. Και πάντως κατά πάσα πιθανότητα δεν περιλαμβάνεται η Ελλάδα.

-Βοηθήστε μας να καταλάβουμε τι σημαίνει το σχέδιο για μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων. Είναι σχέδιο περαιτέρω ενοποίησης ή αποδόμησης της Ευρώπης; 

Εδώ είναι το μεγάλο ερώτημα. Η ευρωζώνη πηγαίνει όλη μαζί μπροστά ή στην ευρωζώνη πηγαίνουν μπροστά αυτοί που μπορούν και θέλουν; Γιατί μια εκδοχή αυτού είναι ότι όλες οι χώρες που είναι ήδη στην ευρωζώνη προχωρούν και σε πραγματική οικονομική και πολιτική ένωση. Αυτό θα ήταν ένα ιδεώδες σενάριο για την Ελλάδα.

Αλλά υπάρχει εκδοχή που λέει ότι για να προχωρήσουν οι χώρες της ευρωζώνης πρέπει να απαλλαγούν από τα βαρίδια. Μπορεί να το δει κανείς από δύο πλευρές και να αναζητήσει απάντηση. Μιλάμε για ένα σχέδιο ενοποίησης στο οποίο, όμως, δεν θα είναι όλοι μέσα. Κάποιοι θα μείνουν στη δεύτερη ταχύτητα, ή στην τρίτη κ.ο.κ. Διότι όταν έρθει αυτό το σχέδιο ο Γερμανός ή ο Ολλανδός Βουλευτής μπορεί να πει ότι εγώ δεν μοιράζομαι τα μελλοντικά χρέη μιας οικονομίας σαν την Ελλάδα που θα είναι στην τελευταία ταχύτητα γιατί δεν είναι ανταγωνιστική, γιατί δεν έχει κάνει τις μεταρρυθμίσεις της, γιατί δημιουργεί νέα ελλείμματα και χρέη, γιατί δεν μπορεί…
Επομένως πρέπει να δούμε αν θα είναι το σχέδιο ότι προχωρούμε όλοι μαζί ή αν θα είναι εκείνο σύμφωνα με το οποίο για να μπορούμε να προχωρήσουμε όλοι μαζί με αποδεκτό τρόπο θα πρέπει να κρατήσουμε την αβάν γκαρντ των χωρών εκείνων που μπορούν και όχι απλώς θέλουν.

Σε αυτή την περίπτωση η Ελλάδα κινδυνεύει να γίνει Ιφιγένεια για να πνεύσει ο ούριος άνεμος για την στενότερη νομισματική και οικονομική ενοποίηση της ευρωζώνης. Και ο Σόιμπλε θα μπορούσε τότε να πει στο Κοινοβούλιό του ότι απαλλαγήκαμε από τα βαρίδια και οι υπόλοιποι που έχουμε μείνει, έχουμε αποδείξει ότι και μπορούμε και θέλουμε να εμβαθύνουμε την ΟΝΕ, να προχωρήσουμε σε δημοσιονομική και τραπεζική ενοποίηση, να μοιραστούμε μια κυβέρνηση Ευρωζώνης και έναν κοινό προϋπολογισμό.

-Η Ιταλία γιατί πανηγυρίζει και υπερθεματίζει λέγοντας ότι είναι απατηλό να πιστεύει κανείς πως μπορούμε όλοι μαζί να προχωρήσουμε στην ίδια ταχύτητα ανάπτυξης, ασφάλειας, επενδύσεων και κοινωνικής πολιτικής;

Η Ιταλία ήταν πάντα από εκείνες τις χώρες που επιθυμούσαν στενότερη ενοποίηση και θεωρώ ότι με την άμεση αντίδρασή της θέλει να σηματοδοτήσει ότι ασπάζεται το σχέδιο αυτό και αντιλαμβάνεται τον εαυτό της στην πρώτη ταχύτητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι χώρες γενικότερα της περιφέρειας έχουν συμφέρον από την ενοποίηση επειδή σημαίνει περισσότερη αλληλεγγύη, μεγαλύτερο προϋπολογισμό και πιο αναδιανεμητικές πολιτικές. Περισσότερη ενοποίηση σημαίνει μια κοινή πολιτική μετανάστευσης στην οποία η Ιταλία έχει αυξημένο κίνητρο συμμετοχής. Σημαίνει επίσης περισσότερη συνοχή. Αναδιανομή ή έστω σταθεροποίηση μέσω ενός μελλοντικού προϋπολογισμού ευρωζώνης που σήμερα δεν υπάρχει.

Σημαίνει επίσης ότι θα γίνουν πράξη προτάσεις που στο παρελθόν έχει διατυπώσει επίσημα η Ιταλία για ουσιαστική οικονομική και τραπεζική ενοποίηση και για ένα πανευρωπαϊκό σύστημα καταπολέμησης της ανεργίας. Επομένως η Ιταλία έχει συμφέρον στο να μετεξελιχθεί και η Ε.Ε και η ΟΝΕ σε μια πραγματική πολιτική, δημοσιονομική και τραπεζική Ένωση, και ίσως έχει την πεποίθηση ότι λόγω του μεγέθους της, όλα αυτά δεν μπορούν να γίνουν χωρίς την Ιταλία. Επιπλέον μέσα από το σύστημα Target 2 που είναι ο μηχανισμός διακανονισμών συναλλαγών στην ευρωζώνη η Ιταλία έχει υποχρεώσεις πολλών εκατοντάδων δισ. ευρώ που είναι μια «ασφάλεια» ότι δεν θα έμενε απ΄ έξω.

-Ο πολιτικός χρόνος για να ανοίξει μια τέτοια συζήτηση περαιτέρω ενοποίησης στην Ευρώπη είναι ο ιδανικός; Εδώ βλέπουμε την Ευρώπη να στρίβει σε αντίθετη κατεύθυνση από τον φεντεραλισμό. Προς επιλογές διασπαστικές, εθνικού απομονωτισμού…

 Η αλήθεια είναι ότι μέσα στο 2017 επειδή είναι μια εκλογική χρονιά, δύσκολα μπορεί αυτή η συζήτηση να οδηγήσει σε κάποιο αποτέλεσμα. Το μόνο στοιχείο που υπάρχει στο timing είναι ότι στις 25 Μαρτίου θα είναι τα 60 χρόνια από τη συνθήκη της Ρώμης που έθεσε τις βάσεις για την Ε.Ε. Θα έχει πανηγυρικό χαρακτήρα, ήδη η Επιτροπή ετοιμάζει τη Λευκή Βίβλο και θα πρέπει η Ευρώπη να μπορεί να δώσει κάποιο όραμα στους πολίτες της. Το όραμα αυτό δεν μπορεί να είναι απλώς μια αμυντική ιδέα ότι θα προσπαθήσουμε να διασώσουμε ό,τι μπορούμε. Λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν δυνάμεις αποσχιστικές και ευρωσκεπτικιστικές, το μόνο ρεαλιστικό και ενοποιητικό όραμα που μπορεί να δοθεί είναι ότι ακριβώς αυτές οι διασπαστικές δυνάμεις δεν πρέπει να εμποδίσουν τις χώρες που θέλουν να προχωρήσουν σε στενότερη ενοποίηση.

Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι η Γερμανία μετά τις εκλογές, που με υψηλή πιθανότητα θα αναδείξει μια κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού CDU – SPD, θα πρέπει να εξετάσει στρατηγικά την προοπτική της ευρωζώνης και το ρόλο της Γερμανίας.

 Αυτό θα ξεκινά από τη βάση ότι η ευρωζώνη στην παρούσα μορφή της δεν μπορεί να είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμη. Δηλαδή χωρίς να προχωρήσει σε στενότερη ενοποίηση, με εργαλεία σταθεροποίησης, κοινού προϋπολογισμού, δημοσιονομικής και τραπεζικής ένωσης, θα παραδέρνει από κρίση σε κρίση. Υπάρχουν πολλοί στη Γερμανία που συμμερίζονται αυτό το σκεπτικό, αλλά αντιλαμβάνονται πως υπάρχει μεγάλη αντίσταση στο να συμπεριλάβουν σε αυτή την πορεία προς τα εμπρός χώρες οι οποίες στα μάτια των Ευρωπαίων θα είναι χώρες με χαμηλή ανταγωνιστικότητα, υψηλό χρέος και αδυναμία να παρακολουθήσουν τους υπόλοιπους.

 -Η Ελλάδα ποια θέση μπορεί να έχει σε αυτόν τον σχεδιασμό; Πόσο μας αφορά και τι πρέπει να κάνουμε για να μην βρεθούμε προ δυσάρεστων εξελίξεων;

Η Ελλάδα δεν πρέπει να δει στη συζήτηση αυτή μόνο το τυρί και να μη διακρίνει τη φάκα. Όχι ότι υπάρχει κάποια πρόθεση παγίδευσης, αλλά αυτή η συζήτηση, ενώ έχει ένα θετικό πρόσημο ότι η Ευρώπη πρέπει να προχωρήσει προς τα εμπρός και δεν μπορούν να είναι όλοι μέσα, εάν αφορά στη μετεξέλιξης της ευρωζώνης, ελλοχεύει ο κίνδυνος μέσα στα σχέδια που θα βρίσκονται στο τραπέζι να είναι και το σχέδιο εκείνο που θα άφηνε την Ελλάδα σε μια θέση αν όχι εξώθησης από το ευρώ, αλλά σε μια δεύτερη ταχύτητα. Να είναι λ.χ μια χώρα η οποία θα χρησιμοποιεί το ευρώ ως νόμισμα της (για να μην πούμε ότι θα έχει βγει), θα υπόκειται στους δημοσιονομικούς κανόνες αλλά δεν θα μετέχει στα στάδια της στενότερης δημοσιονομικής και τραπεζικής ενοποίησης.

Αυτό είναι ένα σενάριο που δεν είναι καθόλου επιθυμητό και κατά συνέπεια η Ελλάδα θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι θα καλύψει το χαμένο έδαφος. Όπως είναι δύσκολο να κάνει κανείς αυτή τη συζήτηση αποκλεισμού από μια τέτοια στενότερη ενοποίηση για την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία ή την Κύπρο οι οποίες έχουν αποφοιτήσει από την κρίση τους και τα μνημόνια, αναπτύσσονται με ρυθμούς υψηλότερους του μέσου όρου και βρίσκονται σε πορεία σύγκλισης, έτσι πρέπει να συμβεί το ταχύτερο δυνατό και για εμάς. Δυστυχώς προς το παρόν όλη αυτή η συζήτηση απομονώνει την Ελλάδα ως μια εξαιρετική περίπτωση. Πρέπει η Ελλάδα να εξέλθει όσο το δυνατόν ταχύτερα από αυτό το καθεστώς της θλιβερής εξαιρετικότητας και να επιστρέψει στην ευρωπαϊκή κανονικότητα.
  
-Στο σημείο που βρίσκεται η χώρα τι είναι προς το συμφέρον μας; Να συνεχίσουμε την προσπάθεια προσαρμογής παραμένοντας σε σφιχτό εναγκαλισμό με την Ε.Ε, ή να δοκιμάσουμε να χαλαρώσουμε τους δεσμούς μας ; Να το θέσω κι αλλιώς : Έχουμε λόγους να προσπαθήσουμε κι άλλο να κρατηθούμε στον πυρήνα της Ευρώπης και της ευρωζώνης;

-Προφανώς και έχουμε κάθε λόγο να μείνουμε στον πυρήνα. Και το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να κλείσουμε την αξιολόγηση το συντομότερο δυνατό, να καβαλήσουμε ένα κύμα ανάκαμψης που θα ακολουθήσει, να προσελκύσουμε επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα, να μειώσουμε γρήγορα την ανεργία και να εξυγιάνουμε το τραπεζικό σύστημα. Όλα αυτά χρειάζονται μεταρρυθμίσεις ώστε η οικονομία όχι απλώς να γίνει πιο ελκυστική, ανταγωνιστική και αποδοτική αλλά που θα της επιτρέψουν να αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις δεν έχουν να κάνουν με το νόμισμα.

Έχουν να κάνουν με την ποιότητα και επάρκεια του κράτους, με τη μείωση της γραφειοκρατίας, την ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης, την προστασία του κράτους δικαίου, την λειτουργία των αγορών, τις συνθήκες ενθάρρυνσης της επιχειρηματικότητας, την έρευνα και ανάπτυξη, την ένταξη ελληνικών επιχειρήσεων σε παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής, την ύπαρξη αγορών κεφαλαίου. Όλα αυτά δεν εμποδίζονται από το ευρώ. Αλλά είναι αυτά που θα επιτρέψουν στην ελληνική οικονομία να ανακάμψει ταχύτερα και να γίνει πιο εξωστρεφής και θα μας επιτρέψουν τελικά να διεκδικήσουμε τη συμμετοχή μας στην πρώτη ταχύτητα.

-Ακούγεστε σαν να περιγράφετε ένα 4ο μνημόνιο μεταρρυθμίσεων…

Αν είναι μνημόνιο μεταρρυθμίσεων, καλώς να έρθει. Αν είναι μνημόνιο δημοσιονομικής περιστολής τότε δεν θα βοηθήσει. Αλλά αρκετοί έχουμε πει ότι η χώρα θα έπρεπε να «δώσει» μεταρρυθμίσεις και να διεκδικήσει χαλαρότερους δημοσιονομικούς στόχους και μεγαλύτερη ελάφρυνση χρέους. Αυτό θα έπρεπε να είναι το μνημόνιο της Ελλάδας με τους εταίρους. Να δώσουμε τολμηρότερες μεταρρυθμίσεις από αυτές που ζητούν –διότι οι δανειστές δεν ενδιαφέρονται για μεταρρυθμίσεις που δεν έχουν άμεσο δημοσιονομικό αποτέλεσμα αλλά θα έπρεπε να ενδιαφέρουν εμάς- και σε αντάλλαγμα να διεκδικήσουμε χαμηλότερους στόχους πρωτογενών πλεονασμάτων και μεγαλύτερη ελάφρυνση χρέους. Θυμίζω ότι αυτή η συζήτηση των πολλαπλών ταχυτήτων γινόταν στην Ελλάδα και στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 90.

Και τότε δεν υπήρχαν πολλοί που ανησυχούσαν ότι θα μπορούσε η Ελλάδα να μείνει στην τελευταία ταχύτητα. Ακόμη και το 2014 υπήρχε μια αισιοδοξία εξόδου από την κρίση και τα μνημόνια. Το γεγονός ότι έχουμε βαλτώσει σε μια κατάσταση όπου η συζήτηση των άλλων για να προχωρήσουν μπροστά μεταφράζεται σε αγωνία ότι εμείς θα μείνουμε πίσω, συνδέεται με τα τελευταία δύο χρόνια της πολύ μεγάλης οπισθοδρόμησης στην προσαρμογή της οικονομίας.

-Στην κυβέρνηση φαίνεται να πιστεύουν πως όλες αυτές οι αλλαγές που συντελούνται στην Ευρώπη θα οδηγήσουν εκ του αποτελέσματος σε «χαλαρότερες» υποχρεώσεις προσαρμογής της Ελλάδας αλλά με τα ίδια δικαιώματα. Μας λένε δηλαδή ότι για λόγους αλληλεγγύης ή γεωπολιτικών ισορροπιών και προσφυγικού, θα μπορούμε να ανήκουμε στην πρώτη ταχύτητα, αλλά με υποχρεώσεις δεύτερης ή τρίτης… Πόσο πιθανό σας φαίνεται κάτι τέτοιο;

Ο κίνδυνος είναι να συμβεί ακριβώς το αντίστροφο. Να έχουμε υποχρεώσεις πρώτης ταχύτητας με κανόνες που να είναι κοινοί για όλους, αλλά με συμμετοχή σε χαμηλότερες βαθμίδες ενοποίησης. Λιγότερη αλληλεγγύη και περιορισμένη συμμετοχή σε κοινές πολιτικές. Να είμαστε δηλαδή έξω από το τραπέζι των αποφάσεων του πυρήνα. Όπως οι χώρες που δεν ανήκουν στο ευρώ είναι έξω από το τραπέζι του Eurogroup που είναι ουσιαστικά η οικονομική «κυβέρνηση» της ευρωζώνης.

-Υπάρχουν πάντως πολλές φωνές που υποστηρίζουν πως η ελληνική οικονομία και η λειτουργία γενικώς του κράτους μας και του ιδιωτικού τομέα, δεν ταιριάζει με τις δομές των ισχυρότερων μελών της Ευρωζώνης. Με λίγα λόγια ότι όσο κι αν προσπαθήσουμε εντός, δεν θα καταφέρουμε να ορθοποδήσουμε, άρα αφού είμαστε χαμένη υπόθεση ας δοκιμάσουμε κάτι άλλο…

Δεν βλέπω γιατί αυτή η συζήτηση πρέπει να γίνεται ειδικά για την Ελλάδα αλλά δεν γίνεται για την Κύπρο, για την Πορτογαλία, για τη Μάλτα, ή ακόμη και για την Ισπανία ή την Ιταλία που έχει 15 χρόνια οικονομικής στασιμότητας. Αντιθέτως οι χώρες αυτές φιλοδοξούν να είναι στην πρώτη ταχύτητα και το δηλώνουν. Θεωρώ λοιπόν όλη αυτή τη συζήτηση μοιρολατρική, ηττοπαθή και λανθασμένη.

Θυμίζω ότι η ελληνική οικονομία παρήγαγε πρωτογενή πλεονάσματα επί σειρά ετών από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 μέχρι και το 2002. Είχαμε πραγματοποιήσει σημαντική πραγματική σύγκλιση μέχρι την κρίση. Εάν έχουμε βρεθεί στην σημερινή κατάσταση, αυτό αφορά στα τεράστια λάθη που έγιναν πριν από το 2010 και στην πάρα πολύ αδύναμη και άτολμη διαχείριση των μνημονίων μετά το 2010. Το γεγονός ότι δεν προχωρήσαμε ταχύτερα και με μεγαλύτερη συναίνεση τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζονταν η οικονομία. Δεν θεωρώ ότι ο ορίζοντας της χώρας μας είναι να γίνει ένα Πουέρτο Ρίκο της Ευρώπης ή μια βαλκάνια υπανάπτυκτη χώρα. Για μια οικονομία μικρή σαν την ελληνική που έχει προβλήματα που ξεπερνούν την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ευρωζώνη με κορυφαίο το δημογραφικό, χωρίς τη συμμετοχή στο ισχυρό κλαμπ της Ευρώπης, θα ήταν ένα καρυδότσουφλο στις θύελλες της παγκοσμιοποίησης.

Τώρα δε που αυτή η παγκοσμιοποίηση δείχνει πως μετεξελίσσεται και σε ανταγωνισμό οικονομικών εθνικισμών, η τρικυμία αυτή θα ήταν ακόμη πιο άγρια. Ιδίως αν λάβει κανείς υπόψη του τη γεωπολιτική αστάθεια στην περιοχή και τους κινδύνους που αυτή εγκυμονεί για την Ελλάδα με δεδομένα τα όσα συμβαίνουν στην Τουρκία τους τελευταίους μήνες. Επομένως και για λόγους εθνικής αυτοπροστασίας αλλά και επειδή είναι απόλυτα βάσιμο και εφικτό, η Ελλάδα πρέπει πάση θυσία να αποτινάξει αυτή την ηττοπάθεια και τη μοιρολατρία και να διεκδικήσει τη θέση της στην εμπροσθοφυλακή της ενοποίησης. Γιατί αν προς τα εκεί εξελίσσεται η Ευρώπη, το χειρότερο που θα μπορούσε να μας συμβεί είναι να είμαστε στην τελευταία θέση στο βαγόνι.

-Γιατί αυτή η πολυζωνική Ευρώπη θεωρείται από αρκετούς ότι ίσως είναι καλύτερη για τις πιο αδύναμες ή τις πιο μικρές χώρες;

Δεν βλέπω πως μπορεί να είναι καλύτερη. Επισημαίνω πως οι χώρες που έχουν διεκδικήσει να μείνουν απ’ έξω είναι μεγάλες και οικονομικά εύρωστες χώρες, όχι μικρές. Οι μικρές χώρες ήταν πάντα μεταξύ εκείνων που ήθελαν στενότερη ενοποίηση. Όσες επεδίωξαν να διαχωρίσουν τη θέση τους και να μείνουν απ’ έξω σε διάφορους κύκλους είναι χώρες όπως η Βρετανία, η Πολωνία, η Δανία, εν μέρει η Σουηδία. Δηλαδή οικονομίες ισχυρές, ανταγωνιστικές και παγκοσμιοποιημένες με πολύ ρωμαλέα παραγωγική βάση και ανεξαρτησία οικονομικής πολιτικής που λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία. Η Ελλάδα δεν έχει καμία παράδοση επιτυχημένης οικονομικής πολιτικής πριν από το ευρώ. 

Από το 1980 μέχρι το 1994 πριν δεθεί με το άρμα των στόχων της ΟΝΕ, η χώρα είχε μέσο όρο ανάπτυξης 0,8% και διψήφιο πληθωρισμό κάθε χρόνο. Αυτό δεν το λες επιτυχία. Είμαστε μια αδύναμη οικονομία, που η αδυναμία μας προϋπήρχε της ευρωζώνης. Επομένως, ακριβώς για τις πιο αδύναμες οικονομίες η περισσότερη ενοποίηση είναι η στρατηγική που μπορεί να τους δώσει και μεγαλύτερη ασφάλεια και περισσότερες ευκαιρίες ανάπτυξης.

-Πολλοί πιστεύουν ότι με αφορμή τις διαφορετικές πολιτικές στο προσφυγικό και την οικονομία, η Ευρώπη οδεύει σε διάλυση ενώ άλλοι βλέπουν ότι βαδίζει προς περαιτέρω εμβάθυνση και ενοποίηση με αλλαγή συνθηκών, νέους όρους. Εσείς τι εκτιμάτε ότι θα δούμε τα επόμενα χρόνια;

Η Ευρώπη δεν θα πάει σε διάλυση. Μπορεί πιθανόν να μην καταφέρει γρήγορα να φτάσει σε στενότερη ενοποίηση, και γι’ αυτό το λόγο να βγαίνει από το συρτάρι η συζήτηση των πολλαπλών ταχυτήτων, αλλά στη χειρότερη περίπτωση θα παγώσει κάποια από τα πεδία του ευρωπαϊκού κεκτημένου που έχει ήδη οικοδομήσει. Δεν αποκλείεται μέσα στην επόμενη δεκαετία να έχουμε πιθανόν και κάποια ακόμη χώρα που θα επιλέξει να αποχωρήσει, αν και νομίζω ότι το παράδειγμα της Βρετανίας και το πολύ μεγάλο οικονομικό και πολιτικό κόστος που θα έχει η έξοδός της, θα λειτουργήσει αποτρεπτικά.

Παρά το γεγονός πως είμαστε αναμφίβολα στη χειρότερη κρίση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την ίδρυσή της, η ΕΕ δεν θα διαλυθεί και για χώρες όπως η Ελλάδα, παραμένει το ισχυρότερο κλαμπ στην περιοχή και το μόνο που εξασφαλίζει το είδος του συστήματος που κάθε δημοκρατική χώρα θα ήθελε να έχει. Δηλαδή μια ρυθμιζόμενη οικονομία της αγοράς, με κοινωνικό κράτος, με προστασία του περιβάλλοντος, προηγμένη δημοκρατία, ατομικά δικαιώματα και κράτος Δικαίου. Κοιτώντας και στην άλλη άκρη του Ατλαντικού και ακόμη περισσότερο στην άλλη πλευρά του Αιγαίου ή προς τη Ρωσία, καταλαβαίνουμε πόσο μεγάλη σημασία έχουν οι αξίες, τα ιδεώδη και τα κεκτημένα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σάββατο 4 Φεβρουαρίου 2017

15 ημέρες Αυταρχισμός Τραμπ, Διχασμένες Πολιτείες της Αμερικής

Ιδιαίτερα καυστικό και διόλου τιμητικό  για το νέο πρόεδρο των ΗΠΑ, το εξώφυλλο του περιοδικού New Yorker για το τεύχος Φεβρουαρίου. Το δημοφιλές περιοδικό, επέλεξε ένα «σκοτεινό» έργο του John W. Tomac όπου φαίνεται να σβήνει η φλόγα που κρατά το Άγαλμα της Ελευθερίας.

Το επικίνδυνο φλερτ του Ντόναλντ Τραμπ με τον αυταρχισμό.
Το περιοδικό Τhe Atlantic σε άρθρο του αναφέρεται στα πέντε πιο ανησυχητικά σημάδια μιας νέας, αυταρχικής αμερικάνικης ηγεσίας υπό τον Ντόναλντ Τραμπ.

Του Κωνσταντίνου Τσάβαλου, http://www.thetoc.gr

Δύο εβδομάδες έχουν περάσει από την ημέρα που ο Ντόναλντ Τραμπ ανέλαβε επισήμως καθήκοντα στο Λευκό Οίκο. Λίγο πριν την ορκωμοσία του, οι New York Times δημοσίευσαν ένα editorial το οποίο ο ιστορικός του μέλλοντος μάλλον θα διαβάζει και θα ξαναδιαβάζει με ιδιαίτερη προσοχή. Σε αυτό, ο συντάκτης διερωτάται εάν ο Τραμπ μπορεί να γίνει ένας πραγματικός πρόεδρος των ΗΠΑ. Τουτέστιν, να αφήσει στην άκρη τη διχαστική ρητορική της προεκλογικής εκστρατείας και να ενώσει και πάλι τον αμερικανικό λαό σε ένα κοινό όραμα.

Οι δύο εβδομάδες που πέρασαν από τότε ήταν παραπάνω από αρκετές για να δώσουν μια σαφή απάντηση σε εκείνο το editiorial. Ο νέος αμερικανός πρόεδρος κατάφερε μέσα σε αυτό το διάστημα να μετατρέψει τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής σε μια διχασμένη χώρα. Αντί να ενώσει προχώρησε σε μια ακόμη πιο διχαστική ρητορική, περιφρονώντας τη δικαστική εξουσία και τους πολιτικούς του αντιπάλους και κάνοντας ακραία ρατσιστικές κινήσεις, χωρίς να δείχνει ότι έχει ακριβώς συναίσθηση των όσων πράττει και λέει.

Την ίδια στιγμή εκείνο που δημιουργεί τη μεγαλύτερη ίσως ανησυχία είναι ο κίνδυνος διολίσθησης σε ένα νέου τύπου αυταρχισμό, στην μεγαλύτερη υπερδύναμη του κόσμου.
ΗΠΑ, η “Μπανανία” της Βόρειας Αμερικής: αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει, λίγο έως πολύ, το έγκριτο περιοδικό Τhe Atlantic που σε εκτενέστατο άρθρο του αναφέρεται στα ανησυχητικά σημάδια της νέας αμερικάνικης ηγεσίας υπό τον Ντόναλντ Τραμπ.

“Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι ένας πρόεδρος που υποτίθεται πως οφείλει την εκλογή του στην παρέμβαση μιας εχθρικής υπηρεσίας μυστικών πληροφοριών [εννοεί την ρωσική FSB, τον απόγονο της KGB]. Ένας πρόεδρος που χρησιμοποιεί την θέση του προκειμένου να επιτεθεί προσωπικά στους επικριτές του. Ένας πρόεδρος που ενθαρρύνει τους συγγενείς του να αναμείξουν προσωπικές δουλειές με δημόσιες θέσεις κι έργα. Κι ένας πρόεδρος που θα καταφέρει να πείσει τα μέλη του ίδιου του του κόμματος είτε να τον υποστηρίξουν ενθέρμως, είτε να χαθούν από τον πολιτικό χάρτη άπαξ και δια παντός. Αν αυτό το πράγμα συνέβαινε στην Ονδούρα, θα γνωρίζαμε πώς ακριβώς να το αποκαλέσουμε. Ωστόσο, συμβαίνει εδώ, στις ΗΠΑ και δεν ξέρουμε ακόμη τί όνομα να αποδώσουμε στο φαινόμενο”, αναφέρεται στο άρθρο, προοιωνίζοντας μια μακρά κι αυταρχική θητεία Τραμπ σε πέντε βασικά σημεία:

1. Έλεγχος του Κογκρέσου και της δικαστικής εξουσίας

Ο ρεπουμπλικάνος πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Πολ Ράιαν συνεχίζει να είναι ο ισχυρός άνδρας του Κογκρέσου -άρα εκτός από προνομιακός συνομιλητής του Τραμπ, θα καταλήξει να είναι το δεξί του χέρι, “βάζοντας πλάτη” σε πολλά από τα σημεία του ευρύτατου προγράμματος των Ρεπουμπλικανών που θα χρειαστεί να εγκριθούν σε νομοθετικό επίπεδο. Μαζί με τον επικεφαλής των ρεπουμπλικάνων στη Γερουσία, τον Μιτς Μακόνελ, ο Ράιαν θα είναι οι απόλυτοι “yesmen” του προέδρου, αρχής γενομένης από την κατάργηση του προγράμματος ασφάλισης και πρόνοιας του Μπαράκ Ομπάμα—του λεγόμενου Obamacare. “Είναι ξεκάθαρο πως ο Ράιαν θα κάνει και τα στραβά μάτια σε πολλά απ' αυτά που θέλει ο Τραμπ να νομοθετήσει”, σχολιάζει το Atlantic, που κατόπιν δίνει μερικά παραδείγματα, όπως την απροθυμία του Ράιαν να αναγνωρίσει τον αμφιλεγόμενο ρόλο του (σκιώδη κι ακροδεξιού) Στιβ Μπάνον.

“Όταν ρώτησαν τον Ράιαν τί πιστεύει σχετικά με το θρυλούμενο ζήτημα της εκλογικής νοθείας που έλαβε χώρα στις πρόσφατες εκλογές, ο Ράιαν κανε την “πάπια”, απαντώντας “δεν ξέρω τι μου λέτε, εγώ δεν ασχολούμαι με αυτά τα πράγματα”, γράφει το περιοδικό. Και είναι να αναρωτιέται κανείς: με τί ακριβώς άραγε ασχολείται ο επικεφαλής του Κονγκρέσου αν όχι με τις νύξεις ένθεν κι ένθεν περί νοθείας; “Οπότε με το Κογκρέσο στα χέρια του, το θέμα πλέον δεν είναι “τί μπορεί να νομοθετήσει ο Τραμπ;”, αλλά “τί ΔΕΝ μπορεί να νομοθετήσει;”, συμπληρώνει το άρθρο.

Επιπροσθέτως, ο αμερικανός πρόεδρος πρότεινε τον Νιλ Γκόρσιτς για να αναπληρώσει την κενή θέση στον Άρειο Πάγο. Η επιλογή είναι προφανής: επιλέγοντας τον 49χρονο δικαστή, ο Τραμπ επιθυμεί να επαναφέρει την συντηρητική πλειοψηφία στο ανώτατο δικαστήριο και να διαμορφώσει ευνοϊκές για τον ιδιο αποφάσεις σε θέματα όπως τις αμβλώσεις, τον έλεγχο της οπλοφορίας, τη θανατική ποινή και τα θρησκευτικά δικαιώματα.

2. Ανηλεές “κυνήγι μαγισσών” σε εχθρούς και επικριτές

Ο Τραμπ, όπως και ο Ερντογάν, έχει ένα θέμα με όσους δεν συμφωνούν μαζί του. Τους θεωρεί συλλήβδην και a priori εχθρούς, όχι δικούς του, αλλά της δημοκρατίας που (θεωρεί πως) εκπροσωπεί. Έτσι, αμέσως μετά την εκλογή του έσπευσε να χαρακτηρίσει το καθ' όλα έγκριτο site BuzzFeed ως “ένα αποτυχημένο σωρό από σκουπίδια”, επειδή σε ένα άρθρο του ισχυρίστηκε πως η Μόσχα τον εκβιάζει με ένα βίντεο στο οποίο κάνει όργια σε σουίτα ξενοδοχείου στη ρωσική πρωτεύουσα.

Επίσης, προεδρικοί κύκλοι δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να απαγορεύσουν στο εγγύς μέλλον την είσοδο στις συνεντεύξεις τύπου του Τραμπ σε εκείνους τους δημοσιογράφους που θεωρούν ως “άδικους ή πολύ φιλελεύθερους” [σ.σ: στις ΗΠΑ η έννοια “φιλελεύθερος” είναι συνώνυμη του “κεντροαριστερός”] -μια πρόταση που επανέφερε στο προσκήνιο ο τέως εκπρόσωπος τύπου του προέδρου Τζορτζ Ουοκερ Μπους, Αρι Φλάισερ, σε εκτενές του άρθρο στην Wall Street Journal.

Τις δε προάλλες, ο αμερικανος πρόεδρος, κατά την διάρκεια μιας συνέντευξης Τύπου, εμφανίστηκε λάβρος εναντίον συγκεκριμένου δημοσιογράφου του CNN, του Τζιμ Ακόστα, στον οποίο απαγόρευσε να κάνει ερώτηση, λέγοντας του να “το βουλώσει”.
Μάλιστα, ο Ακόστα υποστήριξε ότι ο Σιν Σπάισερ, εκπρόσωπος Τύπου της κυβέρνησης Τραμπ, τον απείλησε ότι θα τον πετάξει έξω από τη συνέντευξη Τύπου, αν προσπαθούσε ξανά να κάνει ερώτηση στον εκλεγμένο πρόεδρο.

3. Μια σειρά από νομούς που θα τον κάνουν (ακόμη) πλουσιότερο κι ισχυρότερο

Όλοι οι αμερικανοι πρόεδροι, από την θητεία του Τζίμι Κάρτερ (1977-1981) κι έκτοτε, είναι υποχρεωμένοι βάσει νόμου να υποβάλλουν κάθε χρόνο το πόθεν έσχες τους. Ο Τραμπ θέλει να το καταργήσει αυτό, όπως δήλωσε σε συνέντευξη του στις 11 Ιανουαρίου. Απλώς, όπως είπε ο δικηγόρος του, θα δημοσιεύει ένα αμφιβόλου σαφήνειας οικονομικό έγγραφο, που απλώς θα ρίχνει περισσότερες σκιές στην ήδη υπάρχουσα οικονομική κατάσταση ενός ανθρώπου που έχει μπει στον πτωχευτικό κώδικα τέσσερις (κατά δήλωση του ίδιου) ή έξι (κατά δήλωση της Χίλαρι Κλίντον) φορές.

“Επίσης, οι εργαζόμενοι σε διάφορες δομές της ομοσπονδιακής κυβέρνησης θα βρεθούν αντιμέτωποι με νέα νομοθετήματα που θα καθιστούν ευκολότερη την απόλυση τους, ειδικά αν είναι δεδηλωμένοι επικριτές της νέας αμερικάνικης ηγεσίας”, σχολιάζει το άρθρο.
“Ειδικά, αρκετοί εργαζόμενοι στις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες σύντομα θα νιώσουν την εκδικητικότητα του νέου προέδρου, καθώς άφησαν να διαρρεύσουν οι ειδήσεις περί της θρυλουμενης βοήθειας που δέχτηκε ο Τραμπ από την Ρωσία”, επισημαίνει, προσθέτοντας με νόημα πως “μια από τις πιο αγαπημένες ασχολίες του Τραμπ στις επιχειρήσεις του είναι να απολύει κόσμο που δεν του αρέσει”.

Και, τέλος, υπάρχει και το ενδεχόμενο η δυναστεία Τραμπ να γίνουν οι Τσαουσέσκου της Βόρειας Αμερικής: “ο Τραμπ έχει τη συνήθεια να αναμειγνύει τις επιχειρήσεις του με την δημόσια θέση του, με κίνδυνο να μετατρέψει την χώρα σε μια Σοβιετία, κατά την οποία θα πλουτίσουν ο ίδιος και όλα τα μέλη της οικογένειας του”, τονίζει το άρθρο.

Τα ΜΜΕ της Αργεντινής αναφέρουν πως σύντομα θα ξεκινήσει η ανέγερση ενός μεγάρου Τραμπ στο κέντρο του Μπουένος Αϊρες -με το αζημίωτο φυσικά. Και η κόρη του Τραμπ, Ιβάνκα, πρόσφατα παρέστη μαζί με τον πάτερα της σε μια συνάντηση με τον Ιάπωνα πρωθυπουργό Σίνζο Αμπε. Ο σκοπός ήταν να κλείσει η ίδια μια εμπορική συμφωνία για την εκμετάλλευση μιας γνωστής μάρκας ρούχων της Ιαπωνίας, μέρος της οποίας ανήκει στην κρατική τράπεζα της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου. Επίσης, διακινείται έντονα το σενάριο η Ιβάνκα να οριστεί πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Ιαπωνία, μια θέση που αυτή τη στιγμή κατέχει η Κάρολαϊν Κένεντι, κόρη του πρώην Αμερικανού προέδρου Τζ. Φ. Κένεντι.

4. Ένα αστυνομοκρατούμενο κράτος

Εννοείται πως βασική προϋπόθεση κάθε αυταρχικού καθεστώτος είναι η δημιουργία ενός αστυνομοκρατούμενου κράτους και οι επιτελείς του Τραμπ εργάζονται ήδη “σκληρά” προς την κατεύθυνση αυτή. “Πιθανές κοινωνικές αναταραχές δεν θα αποτελούν πρόβλημα για την νέα ηγεσία, αλλά μια ευκαιρία προκειμένου να την εκμεταλλευτεί πολιτικά”, σημειώνει το Atlantic. 

Όσο πιο επιθετικές θα είναι οι διαδηλώσεις αυτές, π.χ. για τα δικαιώματα των μαύρων, των προσφύγων ή των ισπανόφωνων, τόσο καλύτερα για τον ίδιο, καθώς θα νομοθετήσει νέα μέτρα σκληρότερης καταστολής των διαδηλώσεων, τα οποία με την σειρά τους θα οδηγήσουν σε ακόμη πιο αιματηρές διαδηλώσεις”, αναφέρει το άρθρο. Και να μην ξεχνάμε και κάτι tweet που ανάρτησε πριν καιρό ο Τραμπ, όπου έπαιρνε θέση σχετικά με τυχόν δημόσιες καύσεις της Αστερόεσσας, πράξη για την οποία πρότεινε την ποινή “της φυλάκισης και της ταυτόχρονης αφαίρεσης της ιθαγένειας.

5. Εκμετάλλευση των παραγόντων “ψέμα” και “παραπληροφόρηση”

Ο Τραμπ είναι ένα απότοκο της εποχής του, της εποχής της “μετά-αλήθειας”, όπου τα όρια μεταξύ αλήθειας και ψέματος είναι δυσδιάκριτα -και συνεπικουρούμενος, ασφαλώς, από τα νέα ψηφιακά μέσα όπως το Twitter, ένα σύντομο, απλό κι ευθύ εργαλείο που με τους 140 μόλις χαρακτήρες του μπορεί και ο πλέον αδαής να κάνει ένα ατέλειωτο, κενό sloganeering απευθυνόμενος σε ανθρώπους με περιορισμένη πολίτικη αντίληψη και αδύναμα πολιτικά αντανακλαστικά.
Αν ο Τζορτζ Οργουελ ζούσε σήμερα, θα ήταν σίγουρα περήφανος για την νέα αυτή ανθυπο-γλώσσα του Τραμπ, κάτι σαν την Newspeak που περιέγραψε άψογα στο δυστοπικό "1984".

“Όπως και για τον Βλαντίμιρ Πούτιν, έτσι και για τον Τραμπ το ψέμα είναι το Μέσο”, τονίζει η ρωσίδα δημοσιογράφος Μάσα Γκέσεν, παραφράζοντας την γνωστή ατάκα του Καναδού επικοινωνιολόγου Μάρσαλ Μακλούαν από τη δεκαετία του '60, όπου οι όροι επικοινωνίας και διάδοσης των ειδήσεων ήταν διαφορετικοί.

“Δεν είναι τόσο το ψέμα αυτό καθαυτό, όσο το ότι αμφότεροι οι άντρες αυτοί ψεύδονται ανερυθρίαστα προκειμένου με το ψέμα τους να επικρατήσουν ολοκληρωτικά έναντι οτιδήποτε αληθινού”, υποστηρίζει η Γκέσεν.
Τρανή απόδειξη της τακτικής Τραμπ είναι το δήθεν σιβυλλικό του tweet αμέσως μετά την εκλογή του, όταν έγραψε πως “κέρδισα και τη λαϊκή ψήφο στις προεδρικές εκλογές της 8ης Νοεμβρίου εάν αφαιρεθούν τα εκατομμύρια των ανθρώπων που ψήφισαν παράνομα,” χωρίς ωστόσο να παραθέσει αποδείξεις για τον ισχυρισμό του.

“Αν αληθεύει ο ισχυρισμός του Τραμπ, τότε θα έπρεπε, το λιγότερο, να ξεκινήσει μια ευρεία ποινική έρευνα σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ. Αλλά, ασφαλώς, ο ισχυρισμός του ήταν κενός αλήθειας. Ωστόσο, επειδή το έγραψε ο Τραμπ, αυτοστιγμεί έγινε πιστευτός από μια τεράστια μερίδα ανθρώπων”, αναφέρει το Atlantic.

Ένα ζοφερό μέλλον για τις ΗΠΑ; 

Τέλος, το άρθρο του περιοδικού δίνει μια εικόνα ζόφου για το μέλλον της χώρας, ξεκαθαρίζοντας πως “αν οι άνθρωποι μείνουν απαθείς και κλεισμένοι στο καβούκι τους, αν οι επικριτικές φωνές σταματήσουν να ακούγονται κι αν ο κυνισμός μας επικρατήσει, τότε η διαφθορά της εξουσίας θα εξαπλωθεί παντού ενώ ο εκφοβισμός των αντίθετων φωνών ακόμη πιο έντονος”.

“Αν ο πρόεδρος και η οικογένεια του υφαρπάξουν τόσο ξεκάθαρα εκατομμύρια δολάρια, θα δώσουν το παράδειγμα στους οπαδούς τους να κάνουν το ίδιο. Κι αν κάνει κατάχρηση εξουσίας τιμωρώντας τους επικριτές του, τότε και οι διάδοχοι του θα κάνουν το ίδιο. Κι αν η κοινωνία μάθει να λειτουργεί με τέτοιες τακτικές, τότε δεν είναι εύκολη η επιστροφή στην συνταγματικότητα, την νομιμότητα και τις πολιτικές ελευθερίες ”, καταλήγει με νόημα το αμερικάνικο δημοσίευμα.