Τα μυστικά της γεωγραφίας των εκλογών.

Γράφει ο  Ζαν Πιζανί-Φερί, Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Paris-Dauphine και σύμβουλος του πρωθυπουργού της Γαλλίας Μανουέλ Βαλς,
http://www.tovima.gr

Η οικονομική, κοινωνική και μορφωτική διαίρεση μπορεί να αποτελέσει ένα ακριβές μέσο πρόβλεψης για το τι ψηφίζεις. Οι ψηφοφόροι σε πλούσιες, αστικές περιοχές, προτιμούν μετριοπαθείς, συνήθως κεντροαριστερούς υποψηφίους, ενώ εκείνοι σε φτωχότερες περιοχές, πιο ακραίους υποψηφίους, συνήθως της εθνικιστικής Δεξιάς.

Σε πολλές χώρες, το πού ζεις μπορεί να αποτελέσει ένα ακριβές μέσο πρόβλεψης για το ποιον ή τι ψηφίζεις. Αυτό έγινε εμφανές στους χάρτες της εκλογικής γεωγραφίας στο δημοψήφισμα της Βρετανίας, για την παραμονή ή την αποχώρηση (Βrexit) από την Ευρωπαϊκή Ενωση (EE) τον περασμένο Ιούνιο. Ενα παρόμοιο μοτίβο παρατηρείται στην κατανομή των ψήφων στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές το 2012 ή στη γαλλική υποστήριξη προς το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν στις περιφερειακές εκλογές το 2015.

Θεωρώ πολύ πιθανό να συμβεί το ίδιο στις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο. Πολλοί Αμερικανοί ζουν σε περιοχές όπου οι γείτονές τους ψηφίζουν με τον ίδιο τρόπο. Αυτή η εκλογική γεωγραφία είναι χαρακτηριστική μιας βαθιάς οικονομικής, κοινωνικής και μορφωτικής διαίρεσης. Οι πλούσιες πόλεις, όπου συγκεντρώνονται απόφοιτοι πανεπιστημίου, τείνουν να ψηφίζουν διεθνώς προσανατολισμένους, συνήθως κεντρο-αριστερούς, υποψηφίους, ενώ τα χαμηλότερα στρώματα της μεσαίας τάξης και η εργατική τάξη προτιμούν εσωστρεφείς υποψηφίους, συνήθως της εθνικιστικής Δεξιάς. Δεν προκαλεί έκπληξη που δήμαρχοι από την Κεντροαριστερά εξελέγησαν στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο, στο Παρίσι και στο Βερολίνο. Αντίθετα, οι μικρότερες και φτωχότερες πόλεις προτιμούν πιο δεξιούς πολιτικούς.

Οταν οι συμπολίτες γίνονται σχεδόν ξένοι

Τα περιφερειακά και τοπικά εκλογικά μοτίβα είναι τόσο παλαιά όσο και η δημοκρατία. Το καινούργιο στοιχείο είναι η αυξανόμενη συσχέτιση της χωροταξικής, κοινωνικής και πολιτικής πόλωσης που μετατρέπει τους συμπολίτες σε σχεδόν ξένους. Οπως τονίζει ο Ενρίκο Μορέτι, καθηγητής στο Μπέρκλεϊ, στο βιβλίο του «The New Geography of Jobs» (σ.σ.: Η Νέα Γεωγραφία της Εργασίας), η υπεροχή αυτής της νέας διαίρεσης δεν χωρά αμφιβολία: οι απόφοιτοι Πανεπιστημίου συνιστούν το μισό του συνολικού πληθυσμού στις πιο πλούσιες μητροπολιτικές περιοχές των ΗΠΑ, αλλά ο αριθμός τους είναι τέσσερις φορές μικρότερος στις λιγότερο πλούσιες περιοχές. Τα οικονομικά σοκ συνήθως επιτείνουν αυτή την πολιτική διαίρεση. Οσοι ζουν και εργάζονται σε παραδοσιακές εργατικές περιοχές που βρέθηκαν στον κυκλώνα της παγκοσμιοποίησης, είναι πολλαπλώς χαμένοι.

Σε μια εντυπωσιακή νέα έρευνα του πανεπιστημιακού Ντέιβιντ Οτορ και των συνεργατών του από το MIT, εξετάζονται οι πολιτικές συνέπειες αυτής της τάσης. Διαπίστωσαν ότι στις αμερικανικές περιοχές όπου η οικονομία χτυπήθηκε πολύ από τις κινεζικές εξαγωγές, οι ψηφοφόροι απάντησαν αντικαθιστώντας τους μετριοπαθείς πολιτικούς με περισσότερο ριζοσπαστικούς - είτε από την Αριστερά είτε από τη Δεξιά. Η παγκοσμιοποίηση επομένως οδήγησε σε οικονομική αλλά και πολιτική πόλωση. Για μεγάλο διάστημα, οι κυβερνήσεις αγνοούσαν αυτή τη διαίρεση. Στην ομιλία ορκωμοσίας της η βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι δεσμεύθηκε να ακολουθήσει μια «ενωτική» προσέγγιση για τα οικονομικά και κοινωνικά δεινά της χώρας.

Συγκοινωνίες, υγεία, Internet και επενδύσεις

Οι αμερικανοί προεδρικοί υποψήφιοι ανακάλυψαν εκ νέου τη δύναμη της ανάγκης για εθνική και κοινωνική συνοχή. Παρόμοιοι προβληματισμοί θα προκύψουν στη γαλλική προεκλογική εκστρατεία. Ωστόσο, παρότι οι στόχοι είναι ξεκάθαροι, οι πολιτικοί συχνά δεν έχουν ιδέα για το πώς θα τους επιτύχουν. Στην προεκλογική εκστρατεία στις ΗΠΑ οι εμπορικοί δασμοί είναι πάλι της μόδας. Αλλά ενώ οι περιορισμοί στις εισαγωγές μπορεί να ελαφρύνουν κάποιες βιομηχανικές περιοχές, δεν θα αποτρέψουν τις επιχειρήσεις να μεταφέρουν την έδρα τους εκεί όπου οι προοπτικές ανάπτυξης είναι μεγαλύτερες. Οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να αποφασίσουν πού θα εδράζονται οι επιχειρήσεις.

 

Αλλά είναι δική τους ευθύνη να διασφαλίσουν ότι, αν και το μέρος που ζεις μπορεί να επηρεάσει το εισόδημά σου, δεν θα καθορίσει και το μέλλον σου. Με άλλα λόγια, η δημόσια πολιτική έχει μεγάλη ευθύνη να περιορίσει τον συσχετισμό μεταξύ της γεωγραφίας και της κοινωνικής κινητικότητας. Οι υποδομές μπορούν να βοηθήσουν. Οι αποτελεσματικές συγκοινωνίες, η καλή ποιότητα των υπηρεσιών υγείας και η πρόσβαση σε γρήγορο Internet μπορούν να βοηθήσουν μικρότερες πόλεις να προελκύσουν επενδύσεις. Τέλος, θα μπορούσε να περιοριστεί και ο εγωισμός των πλουσιότερων περιοχών. Η κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ εθνικού και τοπικού επιπέδου, καθώς και η δομή της φορολογίας, καθορίστηκαν σε ένα πολύ διαφορετικό περιβάλλον. Προκειμένου να αμβλυνθεί η γεωοικονομική διαίρεση, ίσως πρέπει τώρα να επανεξεταστούν ριζικά.