Ποιοι δεν θα ξαναψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ...

Του Γιάννη Παντελάκη, http://www.liberal.gr

Στις τελευταίες εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε να γίνει ελκυστικός σε μια σειρά από κοινωνικές ομάδες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Στους περίπου εικοσιδύο μήνες από τότε, συνέβησαν πολλά, ο πολιτικός χρόνος μάλιστα ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον πραγματικό. Η εφαρμογή ενός μνημονίου με μέτρα πολύ περισσότερα απ' όσα αρχικά πίστευαν οι ψηφοφόροι του Σεπτεμβρίου 2015, αλλά και πολιτικές συμπεριφορές που αλλοίωσαν την εικόνα που υπήρχε για τον ΣΥΡΙΖΑ εκείνη την εποχή. Οι ομάδες αυτές, έχουν αλλάξει θεαματικά την πολιτική τους στάση.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μια σχεδόν παγιωμένη εικόνα η οποία έχει δυο συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Την μεγάλη διαφορά στην επιρροή του εκλογικού σώματος μεταξύ Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ και την αδυναμία του τελευταίου να περιορίσει τις απώλειες των ψηφοφόρων του προς διάφορες κατευθύνσεις. Ο χρόνος των επόμενων εκλογών είναι άγνωστος, με μεγαλύτερες πιθανότητες αυτός να κινείται στο δεύτερο εξάμηνο του 2018. Πριν δηλαδή αρχίσει η εφαρμογή των νέων μειώσεων στις συντάξεις (μέσω της κατάργησης της προσωπικής διαφοράς) και της μείωσης του αφορολόγητου. Είναι ικανός ο ΣΥΡΙΖΑ στο χρόνο που απομένει ν' ανατρέψει αυτή την εικόνα;

Η λογική απαντάει πως όχι. Η έξοδος στις αγορές -ακόμα και αν αυτή έχει συνέχεια-, διάφορα αναπτυξιακά συνέδρια στις 13 περιφέρειες της χώρας, οι επικοινωνιακού χαρακτήρα δημόσιες εμφανίσεις του Α. Τσίπρα και διάφορες ανάλογες πρωτοβουλίες, έχουν αυτόν το στόχο. Οι πιθανότητες ωστόσο να είναι ο στόχος αυτός προσεγγίσιμος, είναι θεαματικά μικρές. Η επικοινωνία δεν μπορεί επ' αόριστον να υποκαθιστά την παραγωγή πολιτικής και μια ολοένα περισσότερο φτωχοποιημένη κοινωνία δεν «συγκινείται» απ' όλα αυτά. Σ' έναν μακροχρόνια άνεργο ή κάποιον που αδυνατεί να πληρώσει τους φόρους του, η έξοδος στις αγορές δεν σημαίνει απολύτως τίποτα.

Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου, τον ΣΥΡΙΖΑ τον επέλεξαν ομάδες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Οι νέοι για παράδειγμα και ιδιαίτερα οι φοιτητές τον προτίμησαν σε ποσοστό 36,6% έναντι μόνο 17,3% της Ν.Δ. Υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος για να τον ξαναψηφίσουν; Η ανεργία των νέων εξακολουθεί και βρίσκεται σε δυσθεώρητα επίπεδα, οι εργασίες που βρίσκουν όσοι βρίσκουν, αμείβονται με 300-400 ευρώ το μήνα, όσοι έχουν ιδιαίτερα προσόντα επιλέγουν τη μετανάστευση. Ακόμα και οι νέοι που επέλεξαν τον ΣΥΡΙΖΑ ως φορέα αμφισβήτησης του συστήματος, έχουν πάψει να τον θεωρούν τέτοιο.

Τον ΣΥΡΙΖΑ τον ψήφισαν με συντριπτικά ποσοστά οι άνεργοι, 42,8% έναντι 17,3% που επέλεξαν τη Ν.Δ. Η πλειονότητα από αυτούς τους ανέργους, δυο σχεδόν χρόνια μετά, παραμένουν άνεργοι. Και κυρίως παραμένουν χωρίς κάποια σοβαρή προοπτική, ανεξάρτητα από την ηλικία τους. Οι νέες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται είναι κυρίως μερικής απασχόλησης, οι αμοιβές που προσφέρονται ιδιαίτερα χαμηλές, οι συνθήκες στην αγορά εργασίας παραπέμπουν σε ζούγκλα. Ανασφάλιστοι, απλήρωτοι για μεγάλο χρόνο, πλήρης απασχόληση με μισή αμοιβή κ.ο.κ.

Οριακά περισσότεροι (33,9%-32,1%) και οι αγρότες που επέλεξαν τότε τον ΣΥΡΙΖΑ. Το τσεκούρι στις επιδοτήσεις, τα υψηλά ασφάλιστρα, η μεγάλη φορολόγηση και μια σειρά από άλλες πολιτικές που επιβαρύνουν αυτή την κατηγορία, λειτουργούν αρνητικά για τη σημερινή κυβέρνηση και σ' αυτή την κατηγορία. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τους συνταξιούχους όπου η επιρροή της Ν.Δ. στις τελευταίες εκλογές μπορεί να ήταν μεγαλύτερη (36,3%), αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν τα είχε πάει καθόλου άσχημα, τον είχε ψηφίσει το 33,8% των συνταξιούχων. Οι περικοπές που ήδη έχουν γίνει, σε συνδυασμό με αυτές που έρχονται από το 2019, θα απομακρύνει μεγάλα τμήματα των συνταξιούχων από το κυβερνητικό κόμμα.

Τις πιο καλές επιδόσεις του, ο ΣΥΡΙΖΑ τις είχε στους δημοσίους υπαλλήλους (37,3% έναντι 28,2%) αλλά και στους ιδιωτικούς (33,9% έναντι 32,1%). Στους δεύτερους τέτοια ποσοστά δεν πρόκειται να τα ξαναδεί για αυτονόητους λόγους, στους πρώτους προφανώς και θα συγκρατήσει μεγάλα ποσοστά επιρροής αλλά επίσης προφανώς όχι όσο εκείνα που πήρε στις εκλογές. Το αφορολόγητο -και όχι μόνο- αφορά και αυτή την κατηγορία εργαζομένων. Από τους ελεύθερους επαγγελματίες -για την εκλογική συμπεριφορά των οποίων το 2015, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία- θεωρείται αυτονόητο πως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει να περιμένει πολλά. Μόνο τον παράγοντα φορολογία να υπολογίσει κάποιος και θα κατανοήσει την δυσκολία του ΣΥΡΙΖΑ να προσεγγίσει θετικά αυτή την ομάδα.

Εν κατακλείδι, το βασικό κυβερνητικό κόμμα, έχει ιδιαίτερα περιορισμένες δυνατότητες να αλλάξει την προαναφερόμενη εικόνα στον όποιο χρόνο απομένει ως τις εκλογές. Ο,τι και αν συμβεί στο χρόνο αυτόν, τα αποτελέσματα στην οικονομία -που αποτελεί το βασικότερο κριτήριο για τον καθορισμό της ψήφου- δεν μπορεί να είναι ορατά και χειροπιαστά ώστε κάποια από τις προαναφερόμενες κοινωνικές ομάδες, ν' αλλάξει πολιτική συμπεριφορά. Σ' αυτά τα δεδομένα, ας προσθέσουμε και την απογοήτευση εκείνων που κάνουν την επιλογή τους με αξιακά κριτήρια. Το ήθος, τη βούληση για περιορισμό της διαπλοκής, το πολιτισμικό επίπεδο, τον εκσυχρονισμό του κράτους, τον περιορισμό των εξωθεσμικών εξουσιών κ.ο.κ. Υπάρχουν πολλοί που θα επέλεγαν τον ΣΥΡΙΖΑ για τις καλές επιδόσεις του σ' αυτά;